10 ผีที่ต้องเจอใน ‘ชาติ’ นี้

open

ฮัลโลวีนปีนี้  WAY รวบรวมบรรดาผีสางที่ว่ายเวียนอยู่ในสังคมไทย วันฮัลโลวีนปีหน้าเราอาจจะมีไอเดียแต่งตัวเป็นผีที่ไม่เหมือนใคร และยังเข้ากับบรรยากาศสังคมไทยอีกด้วย

 

01 ผีเอนทรานซ์

1

ผีตนนี้มีรูปพรรณสัณฐานไม่แน่นอน เพราะเปลี่ยนรูปย้ายร่างบ่อยครั้ง คล้ายคลึงว่าเสพติดการทำศัลยกรรม จากข้อมูลพบว่าการสอบเอนทรานซ์เริ่มในปี 2504 และในรอบห้าสิบกว่าปีที่ผ่านมา มีการเปลี่ยนแปลงระบบการสอบเข้ามหาวิทยาลัยจำนวนทั้งสิ้น 8 ครั้ง ซึ่งทั้งระบบการสอบเข้ามหาวิทยาลัยและคุณภาพของข้อสอบได้หลอกหลอนนักเรียนและระบบการศึกษาไทยมาตราบวันนี้

การเปลี่ยนแปลงระบบการสอบเข้ามหาวิทยาลัยแบ่งเป็นช่วงกว้างๆ ดังนี้ Old Entrance 2504-2516, New Entrance 2542-2549, Admission 2549-2556 และ Clearing House / Entrance is coming back ซึ่งมีแนวโน้มจะเกิดในปี 2561

อ่านการเปลี่ยนแปลงระบบการสอบเข้ามหาวิทยาลัยตั้งแต่ปี 2504 ได้ที่ ประวัติศาสตร์เส้นทางสู่มหาวิทยาลัย

 

02 ผีโซตัส

2

ผีตนนี้จะถูกปลุกขึ้นมาหลอกหลอนผู้คนในช่วงเทศกาลการรับน้อง เพราะผู้มาก่อนในชุมชนนั้นๆ เห็นว่าผู้มาใหม่ยังอ่อนเยาว์ บริสุทธิ์ ร้อยพ่อพันแม่ และอาจมีพื้นฐานความคิดและการตั้งคำถามต่อความผิดปกติในชุมชนนั้นๆ แตกต่างกันไป จึงจำเป็นที่จะต้องผ่านพิธีกรรมอันทำให้ทุกคนรู้สึกเป็นน้ำหนึ่งใจเดียว เพื่อความรักลึกซึ้งในสถาบัน เคารพรุ่นพี่ และสยบยอมต่อความลี้ลับรอบตัว

ความน่ากลัวของผีโซตัสอยู่ที่ หนึ่ง-ร่างทรงโซตัสไม่เคยหายไป หากจะถูกส่งต่อจากรุ่นสู่รุ่นเสมอ สอง-ผู้ใดที่เข้าพิธีและตกต้องในมนต์โซตัสแล้ว เขาจะมีสายตาจับจ้อง รุมประณาม และพร้อมจะล่าตัวผู้ที่ยังไม่ถูกชำระหรือร่วมในพิธีกรรมนี้ โทษทัณฑ์ของพวกที่ไม่เข้าร่วมพิธีกรรม คือถ้าไม่ถูกขับไล่ออกจากชุมชน ก็จะถูกจับมาขึงพืดให้ถูกประณาม

 

03 ผีบุพการี

4

แน่นอน สังคมรับไม่ได้กับคำว่า ‘อกตัญญู’ ผีบุพการีจึงถูกปลุกให้มีชีวิตและหลอกหลอนจิตใจเรา ความพิศวงของผีตนนี้อยู่ที่ มันไม่มีรูป ไม่มีกลิ่น และอาจไม่มีตัวตน เป็นแต่เพียงคำร่ำลือที่ใครๆ เขาว่ากันว่า ‘ผีบุพการีเป็นเจ้าชีวิต’ การทำผิดผี ผิดประเพณี ผิดระเบียบปฏิบัติต่อบุพการีนั้น ไม่ต้องรื้อเหตุผลกันดู ก็รู้ว่าความผิดย่อมตกอยู่ที่คนเป็นลูกเสมอๆ

หากกรณีบาดหมางที่เกิดขึ้นในโลก ‘ไอจี’ ของนักแสดงคนหนึ่งในรอบปีนี้ ทำให้สังคมเริ่มรับรู้ถึงความหนาแน่นของพลังงานมวลนี้ เกิดการชุมนุมและรวมตัวกันของชุมชนออนไลน์ เพื่อหารือและกลับไปตรวจสอบกันว่า ผีตนนี้ได้ถือโอกาสสิงสู่คนเป็นแม่ (หรือพ่อ หรือคนในครอบครัว) ใช้มันเพื่อหลอกหลอนและกักขังชีวิตคนเป็นลูกอย่างไรบ้าง

04 ผีคนดี

3

สังคมไทยเป็นสังคมที่เชื่อมั่นและศรัทธาในคนดี ทำให้บางครั้งละเลยที่จะปรับปรุงระบบให้สามารถจัดการทุกๆ คนได้ ในช่วงที่ประเทศเต็มไปด้วยความขัดแย้ง เรามักเฝ้าฝันถึงอัศวินขี่ม้าขาวเข้ามาปกป้องคุ้มครองและนำพาความสงบสุขให้กลับคืนมา

ปัญหาใหญ่ที่เห็นได้ชัดว่าลำพังการเป็นคนดีไม่มีวันจัดการได้ นั่นคือ ปัญหาคอร์รัปชัน นานวันเข้า ปัญหายิ่งหมักหมมและขยายใหญ่ขึ้นเรื่อยๆ และแน่นอนประเด็นคอร์รัปชัน ถูกมองว่าเป็นการเล่นงานทางการเมือง และไม่เกิดการแก้ไขอย่างจริงจัง

ขณะที่เมืองไทยมีผีคนดีสีขาวสะอาดเวียนว่ายอยู่ทั่วไป เรากลับทำเป็นมองไม่เห็นว่า คนดีเมื่อเข้ามาในระบบที่ไม่ดี ก็อาจกลายเป็นคนไม่ดีได้ง่ายๆ

ชวนอ่านบทสัมภาษณ์หล่อๆ จาก ประจักษ์ ก้องกีรติ
‘ประชาธิปไตยบนเส้นขนานการขจัดคอร์รัปชัน’

 

05 ผีไทยๆ

9

ผีตนนี้คลาสสิกมาก

ความเป็นไทยแท้หน้าตาเป็นอย่างไรกันแน่ไม่มีใครเคยเห็นหรือยืนยันได้ชัดเจน เพราะอย่างนี้เอง มันจึงไม่ต่างอะไรกับผี

อาหารไทยต้องเป็นแบบนี้เท่านั้น ห้ามปรับสูตร เปลี่ยนสูตร หรือแปลงสูตรใดๆ ทั้งสิ้น

โขนคือศิลปะไทย รามเกียรติ์คือวรรณคดีไทย รำไทยก็เป็นเอกลักษณ์ของเรามาแต่ไหนแต่ไร ใครจะว่ามาจากอินเดียหรือแถบอุษาคเนย์เขาก็มีกัน หุบปากไปเลยนะ ดั๊นรับไม่ด้ายยย!

อ่านบทสัมภาษณ์ ‘นี่ไม่ใช่บทสัมภาษณ์ สุจิตต์ วงษ์เทศ’ หมอผีปราบผีไทยๆ ได้ใน #WAY71 ‘The Bangkokian’ เท่านั้น

06 ผีชาวนา

5

ผีชาวนาเป็นผีน่าสงสาร เพราะถูกปลุกขึ้นจากคนในเมืองให้คอยไปหลอกหลอนชาวบ้าน กดสำนึกชาวนาให้รู้สึกต้อยต่ำ ขณะเดียวกันก็ถูกคนในเมืองวาดภาพว่าผีชาวนาเป็น ‘ผีผู้พิทักษ์’ ด้วยการหยิบยืมเทคโนโลยีของโลกสมัยใหม่ เช่นการโฆษณา, รายการโทรทัศน์, ใช้การขายด้วยหลักการตลาดมาขายฝัน (กับคนเมือง) ว่า ชีวิตชาวนาเป็นชีวิตที่โรแมนติกอยู่แล้ว ใกล้ชิดธรรมชาติ ชาวนามีชีวิตดีได้ง่ายๆ เพียงไม่ฟุ้งเฟ้อ ชาวนาจะมีชีวิตที่ดีขึ้นไปอีกถ้ากลับไปทำนาประณีตและไม่ใช้สารเคมี (โทรศัพท์มือถือ/ ตู้เย็น/ รถมอเตอร์ไซค์ เป็นสิ่งที่ไม่ควรมีในบ้านของชาวนา!?)

ผีชาวนาในฐานะผู้พิทักษ์ จึงไม่เพียงคอยหลอกหลอนให้ชาวนาตกอยู่ในหลุมดำของความยากจน หากยังร่ายมนต์ทำให้คนทั่วไปมองไม่เห็นว่า ชาวนาในโลกสมัยใหม่อาจไม่ใช่ชาวนาคุณธรรม ที่จะคอยปกปักความโรแมนติกของท้องนาแบบที่คนเมืองคิดฝัน มองไม่เห็นว่าชาวนาเป็น ‘ผู้ประกอบการ’ ที่ต้องเข้าถึงแหล่งเงินกู้เงินทุน เทคโนโลยี ออกแบบ กำหนด และเป็นผู้มีส่วนในการต่อรองทางการตลาด ด้วยความต้องการอย่างผู้ประกอบการคนหนึ่งได้

 

07 ผีรัฐชาติ

10

ผีรัฐชาติถือกำเนิดขึ้นมาทันทีที่มีการขีดเส้นพรมแดนลงบนแผนที่

ประเทศไทยไม่เคยเสียดินแดนแม้แต่ตารางนิ้วเดียว? คือวลีที่สะท้อนความยึดมั่นในกรอบคิดของความเป็นหนึ่งเดียว ความเป็นชาตินิยม หรือแนวคิดของรัฐชาติแบบเก่าไว้อย่างมั่นคง และสามารถนำไปจุดประเด็นทางการเมืองได้อย่างวินาศสันตะโร

แต่ในโลกสมัยใหม่ โลกาภิวัตน์ได้ท้าทายสถานะของอำนาจรัฐในฐานะเป็นหน่วยทางการเมืองที่ด้อยประสิทธิภาพลงเรื่อยๆ การเกิดขึ้นของชุมชนข้ามถิ่นทำให้เกิดอัตลักษณ์ทางชาติพันธุ์และอัตลักษณ์ทางการเมืองที่ซับซ้อน คำถามที่สำคัญในแวดวงการศึกษาเรื่องเมืองชายแดนทั้งในประเทศและระดับสากล ต่างก็มีจุดร่วมที่ว่า รัฐจะปรับตัวอย่างไร เมื่ออธิปไตยเหนือดินแดนไม่สามารถสร้างความชอบธรรมในการผูกขาดอำนาจของรัฐแต่ฝ่ายเดียวได้อีกต่อไป คำถามที่สำคัญเช่นกันคือ ความจงรักภักดีต่อชาติจะยืนยงอย่างไรหากสถานะพลเมืองถูกยึดโยงอยู่ในกรอบของดินแดนที่คับแคบในขณะที่ผู้คนต่างไม่ยอมถูดจัดวางและกักขัง หากแต่เลื่อนไหลไปมาข้ามพรมแดนของรัฐชาติเพิ่มมากขึ้น

ชวนอ่านมิติอื่นๆ ของผีตนนี้ได้จาก
หนังสือบทสัมภาษณ์ ‘ยศ สันตสมบัติ: The Border คน พรมแดน รัฐชาติ’

 

08 ผีปรีดี

7

ผีตนนี้ถูกขุดขึ้นมาจากหลุมแห่งอดีต จับยัดใส่หม้อ ถ่วงแม่น้ำสายปัจจุบัน

ช่วง 10 ปีที่ประเทศไทยเข้าสู่วิกฤตการทางการเมือง ได้เกิดความกระตือรือร้นทางประวัติศาสตร์ในหมู่พลเมือง แม้ว่าเราสามารถอ่านและตีความประวัติศาสตร์ได้มากกว่าหนึ่งแบบบนฐานของข้อเท็จจริง การนำเสนอประเด็นทางประวัติศาสตร์ด้วยสมมุติฐานและหลักฐานใหม่ก็สามารถทำได้ ถ้าอยู่บนหลักวิชาการ

แต่ความกระตือรือร้นทางประวัติศาสตร์ของเหล่าพลเมืองกลับไม่ได้สะท้อนความสนใจในประวัติศาสตร์ หากแต่ “เป็นการแสดงออกของการต่อสู้ทางการเมืองสีเสื้อในไม่กี่ปีนี้” ดังที่ผู้ใช้เฟซบุ๊คชื่อ Somsak Jeamteerasakul เคยโพสต์สเตตัสถึงกรณีนี้ไว้

ผีตนนี้ถูกช่วงใช้ในการต่อล้อต่อเถียงทางความเชื่อทางการเมืองร่วมสมัย ผีตนนี้ถูกขุดขึ้นมาพร้อมกับบริบทของอดีต เพื่อนำมาสวมครอบบริบทของปัจจุบัน

หนังสือที่ควรอ่านหากอยากศึกษาเรื่องราวของปรีดี พนมยงค์
  • ปรีดี พนมยงค์กับสังคมไทย รวมข้อเขียนของ ปรีดี พนมยงค์
  • เราจะต่อต้านเผด็จการอย่างไร โดย ปรีดี พนมยงค์

09 ผีเมกา

8

ผีตนนี้มีวาจาที่สวยหรู แต่กลับมีความอาฆาตมาดร้ายต่อประเทศต่างๆ ทั่วโลก ไหนจะความเจ้ากี้เจ้าการ แทรกแซงกิจการภายในประเทศนู้นประเทศนี้อยู่เสมอมา ไหนจะเข้ามาบังคับให้บางประเทศต้องพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมในแนวทางที่เอื้อประโยชน์ต่อตนและชนชั้นนำในสังคมนั้นๆ ไหนจะบีบบังคับให้รัฐบาลเขียนรัฐธรรมนูญหรือสร้างบรรยากาศให้สังคมมีสิทธิและเสรีภาพ ไหนจะเข้ามาจุ้นจ้านประเทศอื่นโดยไม่ได้ศึกษาลักษณะเฉพาะของประเทศนั้นๆ เลย แต่กระนั้นผีตนนี้ไม่เป็นที่หวาดหวั่นของคนไทย ดั่งวลีที่ว่า “อเมริกาไม่ใช่พ่อ”

10 ผีทักษิณ

6

ผีตนนี้แม้จะยังไม่ตายในกายหยาบ แต่ก็เหมือนตายแล้วทั้งเป็น กลายเป็นดั่งสัมภเวสีที่คนทั้งชาติต่างต้องเข็ดขยาดหวาดผวา

 

Author

WAY

Author

กองบรรณาธิการ
ทีมงานหลากวัยหลายรุ่น แต่ร่วมโต๊ะความคิด แลกเปลี่ยนบทสนทนา แชร์ความคิด นวดให้แน่น คนให้เข้ม เขย่าให้ตกผลึก ผลิตเนื้อหาออกมาในนามกองบรรณาธิการ WAY

เราใช้คุกกี้เพื่อพัฒนาประสิทธิภาพ และประสบการณ์ที่ดีในการใช้เว็บไซต์ของคุณ โดยการเข้าใช้งานเว็บไซต์นี้ถือว่าท่านได้อนุญาตให้เราใช้คุกกี้ตาม นโยบายความเป็นส่วนตัว

Privacy Preferences

คุณสามารถเลือกการตั้งค่าคุกกี้โดยเปิด/ปิด คุกกี้ในแต่ละประเภทได้ตามความต้องการ ยกเว้น คุกกี้ที่จำเป็น

ยอมรับทั้งหมด
Manage Consent Preferences
  • Always Active

บันทึกการตั้งค่า