น้ำยาล้างห้องน้ำ
หากเดินในซูเปอร์มาร์เก็ต ร้านสะดวกซื้อ หรือแม้แต่ร้านชำ เพื่อจะหาน้ำยาล้างห้องน้ำ เราจะพบกับขวดมากมายหลายสีสัน ราวกับเครื่องดื่มหลากรสชาติที่วางเรียงรายบนชั้นสินค้าอย่างเป็นระเบียบ
แน่นอนว่าสีสันที่ไม่เหมือนกัน ย่อมหมายถึงคุณสมบัติและการใช้งานในลักษณะไม่เหมือนกัน ต่างพื้นผิวกัน ขจัดคราบสกปรกคนละแบบ ทำให้สารเคมีซึ่งเป็นส่วนผสมอยู่ในน้ำยาแต่ละขวดมีหลายชนิด น้ำยาล้างห้องน้ำชนิดที่หนึ่งอาจใส ไม่มีสี และกลิ่นเบาบาง ขณะที่อีกชนิดที่สองผสม ‘ยาแรง’ ที่ทำลายคราบสกปรกทุกอย่างที่ขวางหน้า
สารพิษในน้ำยาล้างห้องน้ำ
เมื่อผู้บริโภคซื้อผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดที่มีส่วนผสมของสารเคมีอันตราย จุดประสงค์เดียวที่ต้องการคือ ‘ความสะอาด’ ซึ่งสำหรับโลกสมัยใหม่ ความสะอาดนั้นต้องมาพร้อมกับคำว่า ‘สะดวก’ และ ‘รวดเร็ว’ ไล่ตั้งแต่ผงซักฟอก น้ำยาปรับผ้านุ่ม น้ำยาซักผ้าขาว สบู่ น้ำยาเคลือบเงา รวมถึงผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดห้องที่มัก ‘ไม่ค่อยสะอาด’ อย่างห้องน้ำ ทำให้น้ำยาล้างห้องน้ำต้องมีส่วนผสมของสารเคมีหลายๆ ชนิด เพื่อให้การทำความสะอาดนั้นเป็นไปด้วยความสะดวกและรวดเร็ว ชนิดเทปุ๊บ ขัดปั๊บ คราบหายในพริบตา แม้สารพิษบางตัว หากสะสมในร่างกายในระยะยาว จะเป็นสาเหตุให้เกิดโรคมะเร็งก็ตาม
จากการพลิกดูฉลากหลังขวด ส่วนผสมสำคัญสองอย่างที่มักจะถูกผสมอยู่ในน้ำยาล้างห้องน้ำคือ สารทำความสะอาด และสารฆ่าเชื้อโรค
สารทำความสะอาด
- กรดไฮโดรคลอริก (hydrochloric acid) กรดเกลือชนิดนี้เป็นส่วนผสมหลักที่เป็นสารออกฤทธิ์ทำความสะอาดในน้ำยาล้างห้องน้ำ สามารถขจัดคราบสกปรกและรอยเปื้อนภายในไม่กี่นาที เนื่องจากมีฤทธิ์เป็นกรดที่ทำปฏิกิริยากัดกร่อนคราบสกปรก ทั้งคราบหินปูน คราบสบู่ ยาสีฟัน แชมพู ผงซักฟอก คราบสนิม คราบดำบนยาแนวกระเบื้อง รวมถึงคราบเลือด ให้หลุดล่อนออกมาได้
สารเคมีอันตรายชนิดนี้เป็นอันตรายต่อผู้ใช้งาน โดยเฉพาะเมื่อกลืนกินหรือสัมผัส การสูดดมไอระเหยเข้าไปจะเป็นอันตรายต่อโพรงจมูก คอ ทำให้หายใจขัด หอบหืด กัดผิวหนัง การทำความสะอาดห้องน้ำด้วยน้ำยาที่มีส่วนผสมกรดไฮโดรคลอริกควรอยู่ในที่อากาศถ่ายเท สวมถุงมือและรองเท้าเพื่อป้องกันไม่ให้ผิวหนังสัมผัสกับสารเคมีโดยตรง
- โซเดียมลอริลอีเธอร์ซัลเฟต (sodium lauryl ether sulphate: SLES) สารซักฟอกและลดแรงตึงผิว (surfactant) พบได้ในสบู่ ยาสระผม ยาสีฟัน น้ำยาถูพื้น และผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดที่ทำให้เกิดฟอง เนื่องจากเป็นสารช่วยลดแรงตึงผิว จึงทำให้คราบสกปรกที่ติดอยู่บนกระเบื้องหรือสุขภัณฑ์หลุดออกได้ง่าย แต่หากรับสารโซเดียมลอริลอีเธอร์ซัลเฟตเข้าไปในปริมาณมาก ก็สามารถทำให้มีปัญหากับระบบหายใจและอาการหอบหืดได้
สารฆ่าเชื้อโรค
- โซเดียมไฮโปคลอไรต์ (sodium hypochlorite) หรือคลอรีนน้ำ นอกจากจะเป็นสารฆ่าเชื้อโรค เชื้อรา แบคทีเรีย และมีฤทธิ์กัดกร่อน ในน้ำยาล้างห้องน้ำ ยังพบคลอรีนน้ำที่มีกลิ่นฉุนนี้ในน้ำยาฟอกผ้าขาว (bleach) หลายๆ ชนิด ที่นอกจากจะออกฤทธิ์ทำความสะอาดและยังมีคำโฆษณาว่าฆ่าเชื้อโรคไปในตัว
แม้คลอรีนน้ำจะเป็นสารเคมีที่อยู่ใกล้ตัว โดยเฉพาะในน้ำประปาและสระว่ายน้ำ หากสูดดมจะทำให้เกิดอาการคลื่นไส้ แสบจมูก ระคายเคืองคอ เมื่อสัมผัสถูกสารที่มีความเข้มข้นสูงจะทำให้ผิวหนังแสบร้อน และหากรับประทานโซเดียมไฮโปคลอไรต์เข้าไปก็เป็นสาเหตุให้เสียชีวิตได้
ข้อควรระวังสำคัญคือ น้ำยาล้างห้องน้ำหลากสีที่มีคุณสมบัติต่างกัน ไม่ควรนำมาผสมกัน เพราะคุณสมบัติทางเคมีบางอย่างอาจไม่ถูกโรคกัน จนทำให้เกิดพิษภัยมากกว่าเดิมได้
ล้างห้องน้ำทางเลือกแบบไร้พิษสารเคมี
หากห้องน้ำที่บ้านคุณเป็นห้องที่สมาชิกทุกคนในบ้านใช้ร่วมกัน แล้วใช้น้ำยาล้างห้องน้ำสารเคมีเป็นหลัก ก็เท่ากับว่าทั้งครอบครัวอาจมีความเสี่ยงทางสุขภาพเพิ่มขึ้น
วัสดุธรรมชาติและสารเคมีไม่เป็นอันตรายหลายชนิดเป็นอีกทางเลือกที่น่าสนใจในการทำความสะอาดห้องน้ำและโถสุขภัณฑ์ ที่ของใกล้ตัวบางอย่างก็สามารถทำให้คราบเหลืองในคอห่านหายไปได้อย่างไม่น่าเชื่อ
- น้ำส้มสายชู (vinegar) กรดที่อ่อนกว่าเคมีอันตรายชนิดนี้สามารถฆ่าเชื้อโรค ขจัดเชื้อรา และช่วยดับกลิ่นไม่พึงประสงค์ได้เป็นอย่างดี
- น้ำมะนาว (citric acid) กรดชนิดอ่อนในธรรมชาติอีกหนึ่งชนิด ที่ทำปฏิกิริยากับคราบหินปูนจากน้ำประปาในห้องน้ำ จนสามารถขัดออกได้ง่าย
- บอแร็กซ์ (sodium borate) ตำราเรียนสอนว่า บอแร็กซ์เป็นสารพิษเมื่ออยู่ในอาหาร แต่บอแร็กซ์สามารถใช้เป็นสารทำความสะอาดขจัดคราบและกลิ่นที่ใช้งานได้หลากหลาย
- เบคกิงโซดา (sodium bicarbonate) วัสดุทำอาหารในครัวชนิดนี้สามารถใช้เป็นสารดับกลิ่นในโถสุขภัณฑ์ได้ นอกจากนี้ยังช่วยไม่ให้เกิดคราบสกปรกในโถสุขภัณฑ์
- น้ำมันหอมระเหย (essential oils) ส่วนผสมของพืชหลากชนิดที่นำมาใช้ทำน้ำมันหอมระเหยบริสุทธิ์หลายกลิ่นมีฤทธิ์ในการกำจัดเชื้อแบคทีเรียและเชื้อราตามธรรมชาติ เช่น tea tree oil ลาเวนเดอร์ ยูคาลิปตัส โรสแมรี และเปปเปอร์มินต์
สูตรล้างห้องน้ำไร้พิษ
- สูตรที่หนึ่ง ช่วยกำจัดกลิ่น ฆ่าเชื้อแบคทีเรีย และช่วยให้ขัดคราบสกปรกในโถสุขภัณฑ์ออกอย่างง่ายดาย
เบคกิงโซดา 1/2 ถ้วย
น้ำส้มสายชู 1 ถ้วย
น้ำมันหอมระเหย tea tree บริสุทธิ์ 1/2 ช้อนชา
- สูตรที่สอง สำหรับห้องน้ำที่ ‘อาการหนัก’ โดยเฉพาะโถสุขภัณฑ์ที่มีคราบเหลืองบริเวณคอห่าน เพียงเททิ้งไว้ข้ามคืนก็สามารถขัดคราบสกปรกออกโดยง่าย
บอแร็กซ์ 3/4 ถ้วย
น้ำส้มสายชู 1 ถ้วย
น้ำมันหอมระเหยลาเวนเดอร์ 10 หยด
น้ำมันหอมระเหยเลมอน 5 หยด
อ้างอิงข้อมูลจาก: lesstoxicguide.ca
experiencelife.com
organicconsumers.org
healthcarethai.com
diynatural.com
chemtrack.org
Author
