ปี 2016 ดูท่าจะเป็นปีแห่งการโหวต การเลือกตั้ง หรือการอะไรก็ตามแต่ ที่ต้องอาศัยคะแนนเสียงจากประชาชนเป็นตัวชี้วัด การโหวตเพื่อออกจากสหภาพยุโรปของสหราชอาณาจักร (Brexit) การลงประชามติไม่เอาค่าแรงขั้นต่ำ Universal Basic Income (UBI) ในสวิตเซอร์แลนด์ ไปจนถึงการเลือกตั้งในสหรัฐ ที่ยังไม่รู้ว่าจะเห็นหน้า โดนัลด์ ทรัมป์ บนฟีดข่าวไปอีกนานแค่ไหน
การโหวตข้างต้นมีตัวเลือกแค่สองชอยส์ให้ตัดสินใจ ‘เยส’ หรือ ‘โน’ เดโมแครต หรือ รีพับลิกัน
การลงคะแนนคือการเลือก ทุกการเลือกมีเหตุผลรองรับ เราต้องเข้าใจเบื้องหลังของ ‘เยส’ และเหตุการณ์ที่จะเกิดขึ้นหลังจาก ‘โน’ ในกรณีอังกฤษ สวิตเซอร์แลนด์ และสหรัฐ มีการโยนข้อมูลและความเป็นไปได้ที่จะเกิดขึ้นตามมาจากทั้งสองด้านผ่านสื่อหลักกันโครมคราม
ปัจจัยภายนอก เช่น การรณรงค์ การศึกษา สถานะทางเศรษฐกิจ ความกดทับทางการเมือง ครู พ่อแม่ แฟน เพื่อน นักบวช ก็นับเป็นตัวแปรสำคัญ เป็นข้อมูลและเหตุผลที่ส่งผลต่อการตัดสินใจ แต่ถ้ามองลึกๆ การโหวตเป็นอะไรที่ซับซ้อนพัวพันจนแทบจะอธิบายไม่ได้
ในมุมจิตวิทยาการเมือง บางคนบอกว่าการโหวตคือการกระทำใหญ่โตอย่างการเสียสละ มีส่วนร่วม ไม่เห็นแก่ตัว ขณะที่บางคนบอกว่าโหวตคือการสำแดงอีโก้ออกมา อย่างไรก็ตาม ถ้าการโหวตคือการตัดสินใจ ก็เลี่ยงไม่ได้ว่ามันคือภาพสะท้อนความคิดจากภายในตัวเราเอง
มนุษย์มีความซับซ้อน การตัดสินใจเลือกมีส่วนหนึ่งผูกกับสิ่งที่อยู่ลึกและควบคุมได้ยาก อารมณ์ อคติ จิตใต้สำนึก มือที่มองไม่เห็นแต่ทรงอิทธิพลต่อการโหวต ที่ทำให้การครอบงำ การข่มขู่ การบังคับ ไม่สามารถเปลี่ยนเจตนาที่ตั้งใจไว้ได้
มีการทำวิจัยกับเรื่องชวนปวดหัวเหล่านี้อยู่ไม่น้อย หนึ่งในนั้นพูดประมาณว่า ในการเลือกตั้งทางการเมือง ความพอใจในนโยบายหรือตัวบุคคลมีผลต่อการตัดสินใจเลือกน้อยกว่าความเกลียด ความกลัว ที่เหมือนแผลเป็นที่ฝังรากลึกอยู่ภายใน ก่อนจะแตกรากไปผสมกับอคติต่างๆ ตามที่ว่ามา
ในสภาวะที่มีสองทางเลือก มนุษย์จะเลือกเพื่อป้องกันความกลัวมากกว่าความพึงพอใจ
หลับตานึกภาพ มีสองทางเลือก แมวกับงู คุณรักแมว ชอบแมว และอยากเล่นกับแมวขนปุยมาก แต่คุณก็เลือกตีงูก่อน เพราะเมื่อมีงู คุณก็จะรู้สึกไม่ปลอดภัย
หรือในอีกกรณี คุณไม่ได้รู้สึกยินดียินร้ายกับแมว แต่คุณก็ยังรู้สึกว่างูไม่ปลอดภัย จึงมีความเป็นไปได้ที่คุณจะเลือก ฮิลลารี คลินตัน ด้วยเหตุผลข้อเดียวคือ ไม่อยากให้นายทรัมป์ขึ้นเป็นประธานาธิบดี
ถ้าว่ากันตามนี้ สมมุติว่าโยนข้อมูลต่างๆ ลงน้ำไป เราก็อาจคิดเล่นๆ ได้ว่า การโหวตจากข้างใน ไม่ใช่การลงคะแนนให้สิ่งที่ชอบ แต่เป็นการลงคะแนนเพื่อไม่ให้ได้สิ่งที่เกลียด สิ่งที่โกรธ สิ่งที่กลัว หากพวกเขากำลังเผชิญหน้ากับความเดือดร้อนและหวาดกลัวจากนโยบายทางการเมืองปัจจุบัน การเลือกก็คือจุดพลิกผันสำคัญที่พวกเขาทำได้
เมื่อคนเข้าใกล้อันตราย รู้สึกถึงความกลัว ความโกรธ ถึงที่สุดแล้ว อะดรีนาลีนก็จะหลั่งออกมา เสียงโหวตที่ออกมาจากข้างในจึงเป็นอะไรที่น่าสนใจไม่น้อย
ว่ากันว่า ตั้งแต่มนุษย์เริ่มรวมกลุ่มเป็นสังคม ‘ความกลัว’ คือสิ่งที่เรียกร้องความสนใจร่วมกันและทำให้เกิดการรวมหมู่ได้มากที่สุด ดังนั้น ความกลัวอาจเป็นสิ่งพื้นฐานที่สุดในการตัดสินใจโหวตก็ได้
หลังจากนั้น คุณอาจจะพบได้ว่า วิธีการทำให้ตัวเองหลุดพ้นจากความกลัวอย่างง่ายๆ คืออะไร
Author
