‘ธนบัตร’ นับเป็นหนึ่งในเครื่องมือที่ใช้เผยแพร่ภาพลักษณ์ของชาติและเชิดชูสถาบันกษัตริย์อย่างกว้างขวางในหลายประเทศ ประเทศไทยเองก็เป็นหนึ่งในตัวอย่างนั้น เนื่องจากมีการใช้ภาพกษัตริย์ตีพิมพ์บนธนบัตรเพื่อสร้างภาพลักษณ์สถาบันสูงสุด
แต่เมื่อหันไปมองประเทศต่างๆ ทั่วโลกจะพบว่า มิใช่มีเพียงแค่รูปกษัตริย์หรือราชินีเท่านั้นที่จะอยู่บนธนบัตรได้
แนวคิดและค่านิยมในการตีพิมพ์ธนบัตรที่เปลี่ยนแปลงไปในโลกปัจจุบัน สะท้อนให้เห็นว่าหลายประเทศได้ก้าวข้ามเรื่องนี้ไปแล้ว และหันไปให้ความสำคัญกับคุณค่าของสามัญชน คนชายขอบ ผลงาน ที่แสดงถึงอัตลักษณ์ของชาติได้เช่นกัน
WAY ชวนสำรวจรูปลักษณ์ของธนบัตรในประเทศต่างๆ ที่นิยมนำภาพบุคคลสำคัญหลากหลายแขนงมาตีพิมพ์ลงบนธนบัตร อันเป็นการให้เกียรติและยกย่องบุคคลเหล่านั้นในฐานะผู้สร้างคุณูปการแก่ประเทศและแก่โลก
เนเธอร์แลนด์
แม้เนเธอร์แลนด์จะเป็นหนึ่งในประเทศที่มีกษัตริย์เป็นประมุข แต่กลับไม่มีกษัตริย์หรือราชินีองค์ใดได้มีรูปบนธนบัตร
วันที่ 9 ธันวาคมที่ผ่านมา The Mirror สื่ออังกฤษได้รายงานว่า กระทรวงการคลัง เนเธอร์แลนด์ ได้มีคำสั่งให้บริษัทการพิมพ์ รอยัล เอ็นเซเด (Royal Enschede) ที่รับผิดชอบการผลิตธนบัตร 8 ยูโรที่มีรูปของ เดนนิส เบิร์กแคมป์ (Dennis Bergkamp) ตำนานนักเตะแห่งปืนใหญ่อาร์เซนอลและทีมชาติเนเธอร์แลนด์ โดยบนธนบัตรเป็นรูปในจังหวะที่เขายิงประตูพาเนเธอร์แลนด์เอาชนะอาร์เจนตินา 2-1 ในรอบก่อนรองชนะเลิศ ฟุตบอลโลกปี 1998 ที่ประเทศฝรั่งเศส
![](https://waymagazine.org/wp-content/uploads/2023/12/dennis-bergkamp-gets-honored-with-banknote-2.jpeg)
![](https://waymagazine.org/wp-content/uploads/2023/12/dennis-bergkamp-gets-honored-with-banknote-3.jpeg)
เบิร์กแคมป์นับเป็นนักกีฬาคนแรกในประวัติศาสตร์เนเธอร์แลนด์ที่ได้รับเกียรติในการตีพิมพ์รูปของเขาบนธนบัตร แม้จะเป็นเพียงธนบัตรที่ระลึกเท่านั้น เนื่องจากไม่ได้ตีพิมพ์โดยธนาคารกลางยุโรปจึงไม่สามารถใช้ชำระหนี้ได้ โดยธนบัตรในเนเธอร์แลนด์ที่มีการใช้จริงและถูกต้องตามกฎหมายจะเป็นรูปดอกไม้ นกหลากหลายชนิด นักปรัชญา จิตรกร นักดนตรี หรือกวี เป็นต้น
ญี่ปุ่น
บนธนบัตรใบละ 1,000 เยนของญี่ปุ่น ปรากฏรูปของบุคคลสำคัญระดับโลกอย่าง โนงุจิ ฮิเดโยะ (Noguchi Hideyo) ผู้เชี่ยวชาญด้านแบคทีเรีย โดยเป็นผู้ค้นพบโรคซิฟิลิสและเป็นผู้พัฒนาวัคซีนต่อต้านไข้เหลืองที่ระบาดอย่างหนักในแอฟริกาเมื่อร้อยกว่าปีที่แล้ว
![](https://waymagazine.org/wp-content/uploads/2023/12/1000_yen_banknote_Series_E_obverse.png)
ภาพของโนงุจิอยู่บนธนบัตร 1,000 เยน มาตั้งแต่ปี 2004 และในปี 2024 ที่จะถึงนี้ ญี่ปุ่นจะมีการเปลี่ยนแปลงรูปบนธนบัตรอีกครั้งเพื่อป้องกันการปลอมแปลง โดยจะนำภาพบุคคล ดอกไม้ สถานที่ หรือภาพพิมพ์สำคัญในประเทศมาพิมพ์ลงบนธนบัตรเพื่อบ่งบอกถึงอัตลักษณ์ เช่น เออิจิ ชิบุซาวะ (Eiichi Shibusawa) หรือที่รู้จักในนาม ‘บิดาแห่งลัทธิทุนนิยมญี่ปุ่น’ ยูเมโกะ สึดะ (Umeko Tsuda) ผู้ก่อตั้งวิทยาลัยสตรีสึดะ (Tsuda University) และผู้สนับสนุนการศึกษาภาษาอังกฤษของผู้หญิง หรือ ชิบาซาบุโร คิตะซาโตะ (Shibasaburo Kitasato) ผู้บุกเบิกการแพทย์ญี่ปุ่นที่มีส่วนร่วมในการป้องกันและรักษาโรคติดเชื้อในญี่ปุ่นและต่างประเทศ
![](https://waymagazine.org/wp-content/uploads/2023/12/japan-Shibasaburo-Kitasato.jpg)
![](https://waymagazine.org/wp-content/uploads/2023/12/japan-Umeko-Tsuda-1200x581.jpg)
![](https://waymagazine.org/wp-content/uploads/2023/12/japan-Eiichi-Shibusawa-1200x567.jpeg)
ออสเตรเลีย
บนธนบัตรมูลค่าต่างๆ ของออสเตรเลียทั้งด้านหน้าและด้านหลังมีรูปบุคคลสำคัญจากหลากหลายแขนง ไม่ว่าจะเป็นนักประพันธ์ นักร้องโอเปร่า อดีตทหารระดับผู้บังคับบัญชา หรือสมเด็จพระราชินีนาถอลิซาเบธที่ 2 โดยบุคคลเหล่านี้ได้สร้างประโยชน์ทั้งแก่ประเทศและแก่โลกในหลายๆ ด้าน เช่น เดวิด อูนายพอน (David Unaipon) ชาวอะบอริจิน ผู้เป็นทั้งนักเทศน์ นักประพันธ์ และนักประดิษฐ์ กับผลงานประดิษฐ์ชื่อ ‘Perpetual Motion Machine’ หรือการสร้างกลไกที่ทำงานได้ตลอดโดยไม่ต้องเพิ่มแรง ซึ่งเป็นแนวคิดที่ก่อให้เกิดการพัฒนาในวงการฟิสิกส์ จอห์น โมแนช (John Monash) อดีตผู้บังคับบัญชาทหารในสงครามโลกครั้งที่ 1 ซึ่งได้วางกลยุทธ์ให้กับกองทัพออสเตรเลียจนกลายเป็นฝ่ายชนะสงครามในปี 1918 หรือ จอห์น ฟลินน์ (John Flynn) นักสอนศาสนานิกายโปรเตสแตนต์ชาวออสเตรเลีย ซึ่งมีบทบาทอย่างมากในด้านการแพทย์และสาธารณูปโภคในออสเตรเลีย เป็นต้น
![](https://waymagazine.org/wp-content/uploads/2023/12/new-fifty-banknote.jpeg)
![](https://waymagazine.org/wp-content/uploads/2023/12/100-ngb-John-Monash.jpeg)
![](https://waymagazine.org/wp-content/uploads/2023/12/new-twenty-banknote-john-flyn.jpeg)
นิวซีแลนด์
หนึ่งในบุคคลสำคัญที่ได้รับเกียรติให้มีรูปบนธนบัตรของนิวซีแลนด์ เซอร์ เอ็ดมุนด์ ฮิลารี (Sir Edmund Hilary) นักสำรวจและนักปีนเขาผู้พิชิตยอดเขาเอเวอเรสต์ได้สำเร็จ โดยเซอร์ เอ็ดมุนด์ และคณะสำรวจ ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ชั้นอัศวิน เพื่อเป็นเกียรติแก่ความพยายาม ทั้งยังได้รับการพิมพ์รูปบนธนบัตร 5 ดอลลาร์นิวซีแลนด์ เพื่อเป็นแรงบันดาลใจให้แก่คนรุ่นหลังในการบรรลุเป้าหมายด้วยความมุมานะ
![](https://waymagazine.org/wp-content/uploads/2023/12/Sir-Edmund-Hilary.jpeg)
เม็กซิโก
ธนบัตรใบละ 500 เปโซของเม็กซิโก ปรากฏรูปโฉมของ ฟรีดา คาห์โล (Frida Cahlo) ศิลปินหญิงที่ยืนหนึ่งในการต่อสู้เพื่อทำลายขนบในยุคที่ศิลปะเป็นเรื่องของผู้ชาย และงานบ้านงานเรือนเป็นเรื่องของผู้หญิง เธอได้อยู่บนธนบัตรมูลค่า 500 เปโซ โดยเริ่มใช้งานตั้งแต่ปี 2010 บนธนบัตรมีฉากหลังเป็นผลงานภาพเขียนชิ้นเอกของเธอในชื่อ ‘The Love Embrace of the Universe, the Earth (Mexico), Myself, Diego and Señor Xólotl’ ซึ่งในธนบัตรฉบับนี้ฟรีดาได้ปรากฏอยู่ด้านหลัง ส่วนด้านหน้าเป็นรูปของ ดิเอโก้ ริเวียร่า (Diego Rivera) สามีสุดแค้นแสนรักและศิลปินแห่งเม็กซิโก
![](https://waymagazine.org/wp-content/uploads/2023/12/500-1.jpeg)
![](https://waymagazine.org/wp-content/uploads/2023/12/500-2.jpeg)
![](https://waymagazine.org/wp-content/uploads/2023/12/AAA-AAA_arquflor_65268-1102x900.jpeg)
โคลอมเบีย
นักเขียนเจ้าของรางวัลโนเบลสาขาวรรณกรรมในปี 1982 และเจ้าของวรรณกรรม ‘หนึ่งร้อยปีแห่งความโดดเดี่ยว’ (One Hundred Years of Solitude) กาเบรียล การ์เซีย มาร์เกซ (Gabriel García Márquze) แม้จะเคยไม่ลงรอยกับรัฐบาลโคลอมเบีย เนื่องจากเขียนผลงานท้าทายอำนาจรัฐในสมัยเป็นนักข่าว แต่สุดท้ายมาร์เกซก็ได้ปรากฏรูปบนธนบัตรมูลค่า 50,000 เปโซ ตั้งแต่ปี 2016 หลังจากที่เขาเสียชีวิตในปี 2014
![](https://waymagazine.org/wp-content/uploads/2023/12/colombia.jpeg)
เซอร์เบีย
บุคคลสำคัญระดับโลก นักประดิษฐ์ วิศวกร และนักวิทยาศาสตร์ ผู้เป็นแรงบันดาลใจในการคิดค้นนวัตกรรมแห่งอนาคต นิโคลา เทสลา (Nikola Tesla) บุคคลผู้ค้นพบไฟฟ้ากระแสสลับและคิดค้นหลอดฟลูออเรสเซนต์และนีออน เขาเกิดในเซอร์เบียและย้ายไปทำงานรวมถึงสร้างสิ่งประดิษฐ์มากมายในอเมริกา เทสลาปรากฏรูปบนธนบัตรมูลค่า 100 ดินาร์เซอร์เบีย หลังจากที่เขาเสียชีวิตไป 63 ปี
![](https://waymagazine.org/wp-content/uploads/2023/12/serbia-tesla-1.jpg)
สวีเดน
บนธนบัตรมูลค่า 200 โครน่าสวีเดน ปรากฏรูปของผู้กำกับชาวสวีดิชที่ได้รับการยกย่องให้เป็น 1 ใน 3 เสาหลักวงการภาพยนตร์ อิงมาร์ เบิร์กแมน (Ingmar Bergman) เขาเสียชีวิตในปี 2007 และได้รับการตีพิมพ์รูปลงบนธนบัตรในปี 2015 โดยด้านหลังของธนบัตรฉบับนี้เป็นรูปก้อนหินบนชายหาดในเกาะฟาโรเพื่อเป็นการรำลึกถึงบ้านของเขา และด้านหน้าเป็นรูปรอยยิ้มของเบิร์กแมน โดยมีฉากหลังเป็นเบื้องหลังการถ่ายทำภาพยนตร์ระดับขึ้นหิ้งเรื่อง The Seventh Seal (1957)
![](https://waymagazine.org/wp-content/uploads/2023/12/sweden-Ingmar-Bergman.jpg)
![](https://waymagazine.org/wp-content/uploads/2023/12/sweden-Ingmar-Bergman2.jpg)
นอกเหนือจากที่ได้ยกตัวอย่างมาแล้ว ยังมีอีกหลายประเทศและบุคคลสำคัญอีกหลายแขนงที่ได้รับการยกย่องให้มีรูปพิมพ์บนธนบัตร ดังที่ได้กล่าวไปในตอนต้นว่า ธนบัตรนับเป็นเครื่องมือที่ใช้เผยแพร่ สร้างภาพลักษณ์ และบ่งบอกอัตลักษณ์ของประเทศนั้นๆ
การนำรูปบุคคลสำคัญที่ไม่ใช่บุคคลในสถาบันสูงสุดมาพิมพ์บนธนบัตร นับเป็นตัวอย่างของความก้าวหน้าในการให้ความสำคัญกับสามัญชนธรรมดาที่ได้สร้างประโยชน์หรือคุณงามความดี รวมถึงสตรีที่ต่อสู้เพื่อความเท่าเทียมทางเพศ ซึ่งนอกจากจะเป็นการยกย่องและให้เกียรติแล้ว ยังบ่งบอกถึงความสำคัญทางประวัติศาสตร์ พร้อมกับสร้างแรงบันดาลใจให้แก่คนรุ่นหลังอีกด้วย
ที่มา:
- ทำความรู้จัก 7 บุคคล (ไม่) ธรรมดาบนธนบัตร
- Japan’s redesigned bank notes to enter circulation in July 2024
- Arsenal legend Dennis Bergkamp the face of new banknote celebrating iconic goal