มังงะและอนิเมะ ผ่าพิภพไททัน ใกล้จบแล้ว หลังจาก 12 ปีอันยาวนาน นานมากเสียจนใครๆ หลงลืม Attack on Titan the Movie ฉบับหนังโรง 2 ภาคที่ออกฉายช่วงแรกๆ และเชื่อได้ว่าน้อยคนมากจะได้ดูตอนที่ 3 ซึ่งประกอบด้วยหนังสั้น 3 เรื่อง เล่าเรื่องราวของ ฮันซี่ โชเอะ, ซาช่า เบราส์ และคู่รักกองกำลังทีมสำรวจคู่หนึ่ง
ไม่มีตัวเอกทั้งสามหรือแม้กระทั่งหัวหน้ารีไวปรากฏตัวในหนังตอนที่ 3 นี้
กลับไปที่หนังสองภาคจบ โดยรวมๆ คือหนังถูกด่าเพราะไม่สามารถถ่ายทอดความซับซ้อนของหนังสือได้เลย ทำได้เพียงเล่าเรื่องไททันกินคนว่าน่ากลัวเพียงใด จากนั้นเล่าเรื่องตัวเอกทั้งสามพัฒนามาอย่างไรก่อนที่จะมาเป็นทหาร ภาค 1 จบเมื่ออีเรนแปรสภาพเป็นไททัน ภาค 2 จบเมื่อภารกิจอุดรอยแตกของกำแพงประสบความสำเร็จ จากนั้นตัวเอกทั้งสามก็ขึ้นไปยืนบนกำแพงและมองเห็นทะเล
ท่านที่อ่านมาก่อนก็สมควรไม่พอใจเพราะตัวหนังข้ามรายละเอียดสำคัญและดีๆ ไปเป็นโยชน์
อย่างไรก็ตาม ผมก็ว่ามันโอเคนะครับ สิ่งที่หนังทำได้ในขณะที่หนังสือการ์ตูนและหนังการ์ตูนทำไม่ได้คือไททันตัวจริงๆ ที่ปรากฏบนจอหนัง มันน่าดูมาก แล้วก็ฉากฝูงไททันวิปริตไล่ล่าจับคนกินเป็นอาหาร มันน่าอ้วกมาก ไม่นับเรื่องไททันไม่มีเพศแต่การถ่ายภาพมุมเงย เห็นพุงย้อยและก้นทั้งชายหญิงก็น่าอุจาดอยู่ดี ฟิลลิ่งเช่นนี้น่าจะพบได้เฉพาะในหนัง
ภาค 1 เปิดตัวที่สามสหายคือ อีเรน, มิคาสะ และ อาร์มิน (สะกดตามที่ออกเสียงในหนัง) ยืนคุยกันที่บริเวณกำแพงสูงเทียมฟ้า เรื่องไม่มีไททันมาหนึ่งร้อยปีแล้ว และไม่รู้ว่ามีอะไรอยู่ข้างนอกนั่น ทันใดนั้นไททันมหึมาก็ปรากฏตัวเหนือท้องฟ้าบริเวณกำแพง ต่อให้เห็นรูปนี้ในมังงะหรือดูฉากนี้ในอนิเมะมาก่อนแล้ว การได้เห็นไลฟ์แอ็คชั่นด้วยสเปเชียลเอฟเฟ็คต์บนจอหนังหรือทีวีจอยักษ์ก็นับว่าคุ้มค่าดูมาก
กำแพงถูกทำลายเป็นช่อง ฝูงไททันวิปริตกรูกันเข้ามา กองทหารรักษาการณ์แตกกระเจิง อาร์มินหนีไปทาง อีเรนและมิคาสะจับมือวิ่งกันไปอีกทาง หนังเปิดเผยว่าสองคนเป็นคู่รักกันมาก่อนแล้ว หนุ่มสาววิ่งไปพร้อมกับประชาชนจำนวนมากจนถึงโบสถ์หลังหนึ่งซึ่งผู้คนแห่กันเข้าไปเต็มหมดแล้ว แรงผลักหนีตายรอบสุดท้ายของคนข้างหลังกระแทกอีเรนเข้าไปในโบสถ์แล้วปิดประตู ทิ้งมิคาสะไว้ข้างนอกพร้อมฝูงไททันวิปริตที่กำลังฉีกเนื้อคนกินอยู่รอบตัว
อีเรนดันตัวเองกลับออกมา แต่ไม่พบมิคาสะแล้ว ครั้นหันกลับไปไททันสองสามตัวกำลังล้อมกรอบโบสถ์ มันทลายหลังคา แสยะยิ้ม จากนั้นเป็นฉากเนื้อสดถูกบดขยี้เป็นทะเลเลือด
เวลาผ่านไป ประชาชนในเขตกำแพงชั้นนอกทะลักเข้ามาหลังกำแพงชั้นที่สอง ส่วนนี้หนังแสดงภาพได้ดีกว่าที่เห็นในหนังสือการ์ตูน ประชาชนที่หนีตายไททันเข้ามาในเขตเมืองชั้นที่สองนี้เป็นเกษตรกร เมื่อถูกไล่ที่มาก็ไม่มีอาชีพอะไรให้ทำ กลายเป็นคนยากไร้ ชั้นต่ำ เร่ร่อน และสวะสังคม สลัมจำนวนมากเกิดขึ้น ที่อยู่อาศัยแออัด สร้างความเดือดร้อนแก่ประชาชนที่อยู่มาก่อน ซึ่งก็คือชนชั้นกลางและกระฎุมพี ปัญหานี้เห็นได้ชัดเจนในหนังมากกว่าในหนังสือ
ผ่าพิภพไททันเล่าเรื่องง่ายๆ ให้เราฟัง เมื่อเรายึดที่ทำกินจากชาวเขา ชาวบ้าน หรือเกษตรกร ไม่ว่าเพราะจะสร้างเขื่อน จะทำประตูปลา ห้ามทำไร่หมุนเวียน หรือยึดคืนผืนป่า แล้วไล่ชาวบ้านไปอยู่ในเขตเมืองพลางบอกว่าก็ให้หางานทำสิ เรื่องราวมิได้ง่ายดายปานนั้น และถึงแม้จะจัดเขตพิเศษให้พวกเขาอยู่ก็ไม่สำเร็จอยู่ดี เขตพิเศษจบลงที่ชุมชนแออัด และชาวบ้านต้องออกไปขายแรงงานหรือขายร่างกาย ใครเข้าใจเรื่องนี้ยาก เอาผ่าพิภพไททันเดอะมูฟวี่ภาคแรกนี้ให้เขาดูเลย
แต่เชื่อได้ว่าความหลงผิดบดบังสติปัญญาไปมากแล้ว คงจะดูไม่ค่อยรู้เรื่อง
เพิ่มเติมอีกประเด็นหนึ่งในมังงะซึ่งไม่ปรากฏในหนัง วิธีหนึ่งในการลดจำนวนปากท้องของชาวบ้านในเขตกำแพงเพราะผลผลิตทางเกษตรต่ำลง ปริมาณอาหารของเมืองลดลง คือไล่ชาวบ้านบางส่วนออกไปไว้นอกกำแพงให้เป็นอาหารของไททัน ลองคิดดูว่าเรื่องแบบนี้เกิดขึ้นที่ประเทศอะไร
อีเรนและอาร์มินไปสมัครเป็นทหาร ได้พบ แจน, ซาช่า และ ฮันซี่ โชเอะ หนังเรื่องนี้ทุกคนผมสีดำ อาร์มินบุคลิกเหมือนในหนังสือ สุภาพ เรียบร้อยและหลักแหลม แจนไม่ถูกชะตาอีเรนตั้งแต่แรกถึงวางมวย ซ่าช่าน่ารัก ไม่เซ็กซี่อะไรและหิวตลอดเวลา ส่วน ฮันซี่ โชเอะ ออกจะบ้าๆ บอๆ และเกินเลยกลายเป็นตัวละครสร้างสีสันของหนังทั้งสองภาค
แล้ววันหนึ่ง กองทหารก็ออกปฏิบัติการ พวกเขาได้พบกองกำลังด่านหน้าที่ใช้อุปกรณ์เคลื่อนไหวสามมิติฟันท้ายทอยไททันเพื่อสังหารได้อย่างแคล่วคล่องว่องไว หัวหน้าหน่วยชื่อ ชิกิชิม่า ท่าทียียวน อีเรนพบมิคาสะซึ่งบัดนี้เป็นมือสังหารไททันอันดับหนึ่งของกองทัพที่หนุ่มสาวทุกคนใฝ่ฝันจะเป็น เธอไม่ยิ้มและมองผ่านอีเรนไป
มีฉากต่อสู้ครั้งใหญ่อีก 2-3 ฉากซึ่งก็ทำได้ดีมาก ไลฟ์แอ็คชั่นคนบินได้ด้วยอุปกรณ์เคลื่อนที่สามมิติดูเข้าใจง่ายและหลงเชื่อได้ง่ายว่าทำได้จริง หนังจบลงเมื่ออีเรนถูกไททันตนหนึ่งกินไป เขาแหวกไททันนั้นออกมาเป็นไททันผมยาวแสยะยิ้มที่เราคุ้นเคย
ขึ้นภาคสอง หัวหน้า ชิกิชิม่า ออกลาย ที่แท้แล้วเขาสามารถแปรร่างเป็นไททันเกราะ ไลฟ์แอ็คชั่นแสดงให้เห็นขั้นตอนที่กระดูกภายในแหวกเนื้อภายนอกออกมาเป็นเกราะได้อย่างน่าตื่นตาตื่นใจ แทนที่เขาจะพาทีมไปอุดกำแพงชั้นนอกตามภารกิจ มันจะเดินทางกลับไปทำลายกำแพงชั้นในและจะทะลวงต่อไปเพื่อฆ่าพวกชนชั้นสูงที่สูบเลือดเนื้อประชาชนไม่เลิกรา
ฉากไคลแม็กซ์ฉากแรกคือการต่อสู้ตัดสินชี้ชะตาระหว่างไททันชิกิชิม่ากับไททันอีเรน
หนังภาคสองนี้แสดงให้เห็นเนื้อหาสำคัญของหนังสือคือเรื่องที่ชนชั้นสูงชั้นในไม่เคยคิดจะป้องกันประชาชนจริงๆ พวกเขาไม่เห็นหัวราษฎร ที่พวกเขาทำคือป้องกันทรัพย์สมบัติและสถานะของตัวเองเอาไว้เท่านั้น
แต่ประเด็นนี้มิได้ชัดเจนมากนักในหนังเท่ากับที่ปรากฏในหนังสือ หัวหน้าชิกิชิม่าเป็นพวกต้องการจะทำให้มันจบที่รุ่นเรา
ฉากไคลแม็กซ์ที่สองเมื่ออาร์มินและ ฮันซี่ โชเอะ คิดแผนการใหม่เพื่อนำทีมทุกคนไปอุดรูโหว่ที่กำแพง ปรากฏว่าผู้บัญชาการของพวกเขาเองคือ นายพลคุบัล กลายร่างเป็นไททันมหึมาในตอนท้าย หนังทำได้ดีทั้งสเปเชียลเอฟเฟ็คต์และเนื้อหา เป็นฝีมือของมันสมองและกองกำลังทหารหนุ่มสาวเหล่านี้จริงๆ ที่เอาชนะไททันมหึมานั้นได้ในขณะที่อีเรนเดี้ยงไปก่อนแล้ว
หนังจบลงที่ฉากเหม่อมองทะเลบนกำแพงสูงโดยที่ยังไม่เปิดเผยที่มาที่ไปของไททันมหึมา
ก็สมควรที่จะถูกด่าเปิง เพราะหมดเวลาไปสองภาคโดยมิได้แตะเนื้อหาสำคัญของหนังสือเลยแม้แต่น้อย เนื้อหาสำคัญมีอะไรบ้าง
1. จากมุมมองของคนในกำแพง (คือพวกเอลเดียในหนังสือ) ไททันเป็นปีศาจ แต่จากมุมมองของคนนอกกำแพง (คือพวกเมอเร่ในหนังสือ) คนในกำแพงต่างหากที่เป็นปีศาจ คนในกำแพงต่างหากที่ครอบครองเทคโนโลยีไททันแรกเริ่มและมีไททันนับล้านตัวซ่อนอยู่ในกำแพงพร้อมทำลายโลก
2. เผ่าพันธุ์ทั้งสองสร้างประวัติศาสตร์ปลอมที่มีอายุนับร้อยปีเพื่อสะกดผู้คนให้อยู่ในโครงสร้างสังคมที่ชนชั้นสูงกำหนดเอาไว้
3. เผ่าพันธุ์ทั้งสองวางแผนโฆษณาชวนเชื่อ (propaganda) เพื่อให้หนุ่มสาวของประเทศเห็นถึงความจำเป็น เป็นหน้าที่ที่ทรงเกียรติ ที่จะเป็นทหารพลีชีพเพื่อชาติฆ่าศัตรูเสียให้สิ้น
4. เผ่าพันธุ์ทั้งสองเป็นรัฐทหาร พวกในกำแพง (คือเอลเดีย) ไม่มีรัฐสภาปรากฏให้เห็นเลย ในขณะที่พวกนอกกำแพง (คือเมอเร่) มีสิ่งที่เรียกว่าสันนิบาตนานาชาติอยู่บ้าง แต่ก็มีค่ายกักกันชนกลุ่มน้อยและภารกิจหลักคือสร้างทหารใหม่ที่มีพลังไททันเทียบเท่าคนในกำแพง
5. เผ่าพันธุ์ทั้งสองตกอยู่ในอาการหวาดระแวงหมู่ (shared delusion) และความกลัวคนอื่น (xenophobia) เหมือนๆ กัน เอลเดียเกณฑ์คนหนุ่มสาวออกไปตายไม่เลิกรา เมอเร่ถึงกับสร้างทหารเด็ก เช่น ฟอลโก้และกาบี้
ทั้งห้าประการหายไปจากหนังใหญ่ทั้งสองภาคนี้
ในตลาดยังมีตอนที่ 3 ซึ่งประกอบด้วยเรื่องสั้น 3 เรื่อง
เรื่องแรกเล่าเรื่อง ฮันซี่ โชเอะ ว่าเป็นมาอย่างไร ดังที่ว่าในหนังใหญ่นี้เธอบ๊องๆ พูดน้ำไหลไฟดับ หัวเราะร่วนเกือบตลอดเวลา แต่กล้าหาญบ้าบิ่นไม่กลัวตาย เธอเคยจับไททันมาผูกมัดและทดลองวิทยาศาสตร์ก่อนแล้ว รวมทั้งเรื่องทดสอบความเจ็บปวด (ซึ่งผิดจริยธรรมการทดลองอย่างหนัก) และทดสอบพลังงานแสงอาทิตย์ (ซึ่งผิดจริยธรรมอยู่ดี) หนังสั้นส่วนนี้เปิดเผยจุดเริ่มต้นของการค้นพบอุปกรณ์เคลื่อนที่สามมิติด้วย เหตุเกิดในห้องทดลองลับของ ฮันซี่ โชเอะ นี้เอง
เรื่องที่สองเล่าเรื่อง ซาช่า โดยไม่ทันรู้ตัวซาช่ากลายเป็นไอดอลของนักดูอนิเมะเฉย สำหรับคนอ่านมังงะไม่แน่ใจว่าเริ่มเครซี่เธอเมื่อไร แต่เชื่อได้ว่าอย่างช้าที่สุดเมื่อเธอถูกกาบี้ทหารเด็กของเมอเร่ยิงตาย ฉบับหนังนี้มิได้ใช้นักแสดงสาวสวยแบบในมังงะ กลับใช้สาวญี่ปุ่นน่ารักน่าดึงดูดมาแสดง ดูได้เพลินๆ เพราะคนดูผูกพันกับเธอมาบ้างแล้ว
เรื่องที่สามเล่าเรื่องรักระหว่างรบของหนุ่มสาวทหารใหม่สองคน ส่วนนี้ออกแนวบ้าๆบอๆ สไตล์หนังญี่ปุ่นบ๊องๆ เรียกว่าหลุดไปคนละโทนเลย ถ้าดูหนังใหญ่สองภาคแรกมาก่อนแล้วจะรู้ว่าทั้งสองคนตายโหงเพราะไททันวิปริตตั้งแต่หนึ่งในสามของภาคแรก จำไม่ได้ว่ามีบทสองคนนี้ในหนังสือหรือเปล่า
บทความนี้เกี่ยวอะไรกับเรื่องปฏิรูปการศึกษา ถ้าคิดไม่ออกก็สมควรทลายกำแพงทิ้งนะครับ
Author
