กรกฤช เจียรพินิจนันท์ ศิลปินที่คลุกคลีอยู่กับภาพถ่ายในเชิงทัศน์ศิลป์และภาพถ่ายแฟชั่น
ในปีนี้เขาได้จัดนิทรรศการโดยหยิบเอา material มาจากหนังสือบทกวีภาพถ่ายที่ชื่อ POEM ซึ่งเป็นโครงการระยะยาวของเขาเอง เขาเรียก POEM ว่าเป็น environmental portrait มีทั้งเรื่องของความคิดในการถ่ายภาพพอร์ตเทรตอยู่ในสิ่งแวดล้อมต่างๆ ที่มี urban landscape มาเกี่ยวข้อง รวมถึงวิธีการที่คล้ายกับงานแฟชั่น และมีลักษณะการแสดงออกของ Staged Photography ที่เป็นการอ่านภาพเพื่อปะติดปะต่อให้ narrative เกิดขึ้น
เขาทำงานชุดนี้จากความรู้สึกประทับใจ และความรู้สึกร่วมกับสถานที่และวัฒนธรรมต่างๆ ผ่านการเดินทางของเขาเอง มันจึงคล้ายกับจะเป็นทั้งบันทึกส่วนบุคคล แต่ในขณะเดียวกันการที่มันบันทึก urban landscape พ่วงมาด้วย ทำให้บทกวีภาพถ่ายเหล่านั้นร่วมบันทึกเรื่องราวสาธารณะไปโดยปริยาย
แต่เมื่อบทกวีภาพถ่ายเหล่านั้นถูกถ่ายโอนมาอยู่ในพื้นที่ว่างสีขาวของ BANGKOK CITYCITY GALLERY กลับทำงานต่อผู้เสพในอีกลักษณะหนึ่ง
ตึกสีขาวสะอาดตาถูกออกแบบมาอย่างเรียบง่ายและวางตัวให้นิ่งสงบมากที่สุด สีของตึกอิงกับแสงแดดของวันและทิศทางของเงาไม้ ช่วยกันวาดลวดลายให้ผนังสีขาวไม่ขาว เช่นกันกับภายในพื้นที่แกลเลอรีที่เมื่อเปิดประตูเข้าไปจะพบความขาวที่กินพื้นที่มากกว่าความไม่ขาว เมื่อเดินผ่านประตูไปแล้วจะเห็นเส้นสีดำพุ่งตรงขนานไปตามยาวของห้องแกลเลอรี เส้นตรงนี้จัดการกับสเปซอีกฝั่งที่ปล่อยทิ้งไว้ให้รู้สึกถึงความว่าง
เมื่อเดินไปตามเส้นจะเจอกับบทกวีที่ชื่อ ‘Non Place’ (2023) ที่เป็นรูปคอคอดกระ จังหวัดระนอง โดยมีพี่ รปภ. ที่เฝ้าแกลเลอรี ซึ่งรับบทเป็นผู้บรรยายงานควบไปด้วย เขากระซิบว่า ศิลปินจงใจติดตั้งเหมือนการแลนดิ้งของเครื่องบิน แต่เรากลับมองเป็นเส้นลากนำสายตาเพื่อเสริมให้ภาพมีอำนาจด้วยการติดตั้งมุมสูง ในขณะที่ตัวศิลปินเองกล่าวว่า การติดตั้งเช่นนี้ทำให้เขารู้สึกพ้องกับการเดินอยู่บนพื้นที่เดียวกันกับในภาพถ่าย
นี่คือความพิศวงของพื้นที่ว่างในงานศิลปะที่ประสบการณ์ส่วนตัวของแต่ละคนจะสร้าง narrative ขึ้นมาเอง
ศิลปินถ่ายโอนภาพถ่ายจากหนังสือมาสู่สเปซของแกลเลอรีได้ดี งานภาพถ่ายบางชิ้นวางตัวเสมือนประติมากรรมที่เล่าเรื่องในตัวเอง
ในขยักแรกเราจะดูงานด้วยท่าทีของผู้พยักหน้าเห็นด้วยต่อวิชวลอาร์ตและวิจัยชิ้นงานที่ศิลปินบอกกล่าว ‘นิราศภาพถ่าย’ ในห้องจัดแสดงถูกหยิบมาจากหนังสือบทกวีของศิลปิน จำนวน 3 เล่ม
เล่มที่ 19: Lumphini Complex ที่ศิลปินใช้การทำงานแบบ research-based เข้าไปบันทึกภาพและเหตุการณ์ทางสังคมต่างๆ ที่เกิดขึ้นในพื้นที่สวนลุมพินี ศิลปินสนใจเรื่องราวในสวนสาธารณะตรงนั้นที่มักจะมีกลุ่มเกย์เข้าไปมีเพศสัมพันธ์กันแบบลับๆ แต่ไม่ลับ เมื่อรัฐรีบจัดการแก้ปัญหาโดยการเอากล้องวงจรปิดเข้าไปติดตั้ง พื้นที่สาธารณะกับเหตุการณ์ส่วนบุคคลก็ถูกทำให้เป็นสาธารณะอีกที มิติตรงส่วนนี้ทำให้ประวัติศาสตร์แปร่งๆ เกิดขึ้น และยังมีเลเยอร์กิจกรรมทางประวัติศาสตร์อีกหลายชั้น
ก่อนหน้านี้รัชกาลที่ 6 พยายามทำให้พื้นที่ตรงนั้นเป็นพื้นที่จัดแสดงงานเอ็กซ์โปหรืองานแฟร์ และสงครามโลกครั้งที่ 2 ก็เข้ามาเปลี่ยนให้มันเป็นไปในอีกรูปแบบหนึ่ง การที่มีกลุ่มเกย์เข้าไปในพื้นที่นั้นก็เป็นการกระทำการกับประวัติศาสตร์ในพื้นที่ตรงนั้นในอีกแบบ
เล่มที่ 19 นี้ จึงกลายเป็นเรื่องที่ว่ามีอะไรเกิดขึ้นในอดีตที่เกี่ยวข้องกับสวนลุมฯ
ผ่านสายตาส่วนบุคคลของศิลปินที่มาบันทึกมันอีกที
เล่มที่ 20: Foreigners and the Area of Four to Eight Sunny Rain เป็นการบันทึกเรื่องราวการเดินทางไปจังหวัดระนอง ทีแรกเขาตั้งใจไปดูสถานีรถไฟและรางรถไฟโบราณสายคอคอดกระที่กองทัพญี่ปุ่นพยายามสร้างขึ้นในสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 แต่พอไปถึงจริงๆ และได้คุยกับชาวบ้านละแวกนั้น เขาและทีมงานจึงเปลี่ยนแผนไปที่ศูนย์อนุรักษ์ป่าชายเลนแทน มันจึงเสมือนเรื่องราวการเดินทางของตัวเขาเอง
เล่ม 21: Day for Night เป็นเรื่องราวในอพาร์ทเมนท์ซึ่งเป็นพื้นที่ส่วนตัวของศิลปิน ระหว่างการล็อกดาวน์ช่วงการระบาดของโควิด-19 เล่มนี้จึงเป็นพื้นที่ส่วนตัว เป็นชีวิตประจำวัน และบันทึกสภาวะของช่วงเวลานั้นจากมุมมองของเขาเอง
การติดตั้งภาพถ่ายภายในแกลเลอรี มีหลายลักษณะ หลายรูปแบบ มีทั้งข้างนอก ข้างใน ตัวภาพถ่ายเองก็มีการปรินต์ อัดภาพหลายคุณภาพ ดูเหมือนกับศิลปินจะให้ความสำคัญกับกระบวนการเหล่านี้ไม่น้อย เพื่อให้เห็นความเเตกต่างหลากลักษณะของการทำงานภาพถ่าย ราวกับว่าภาพถ่ายก็มีชนชั้นของมันเอง
เมื่อบทกวีในภาพถ่ายพากันออกมาโลดแล่นอยู่ในห้องแกลเลอรี เราไม่มีทางมองมันเป็นชุด เป็นเล่ม แบบแบ่งแยก แต่มันทำงานต่อเนื่องกันภาพต่อภาพ เฟรมต่อเฟรม ประวัติศาสตร์ของสวนลุมพินีเมื่อดูพร้อมกับห้องอพาร์ตเมนต์ส่วนตัวช่วงโควิด-19 ของศิลปิน ประตูไม้ตั้งพิงผนังสีขาว กับเส้นเทปสีดำคล้ายเลย์เอาต์นิตยสาร สิ่งเหล่านี้ต่างหากที่ทำให้ความนิ่งเงียบของภาพถ่าย มีเสียงและเคลื่อนไหว ภาพที่เปี่ยมไปด้วยอารมณ์เหล่านั้นทำให้พื้นที่เคลื่อนไหว
เมื่อเดินไล่ตามผนังตามเข็มนาฬิกา กวีชิ้นอื่นๆ จะวางตัวอย่างเงียบงันบ้าง หรือบางภาพก็เสียงดังจนต้องหยุดมองนาน น่าแปลกใจที่ภาพในอพาร์ตเมนต์ช่วงโควิดของศิลปินเป็นโซนที่ฉูดฉาดมากที่สุด มีความเป็นแฟชั่น ประตูไม้ก็เรียกร้องความสนใจจากผู้ดู เพราะเป็น object หนึ่งในสองชิ้นที่มีอยู่ในห้อง และภาพถัดๆ ไปก็มีเสียงที่เบาลงเรื่อยๆ จนไปจบที่ภาพ ‘Wooden Stage’ (2023) ในผนังฝั่งตรงข้ามกับที่ติดตั้ง ‘Non Place’ เท่ากับจบเวลาในแกลเลอรี
เดินมาถึงตรงนี้ สิ่งที่ทำงานต่อเรามากที่สุดกลับเป็นความชัด-เบลอของภาพถ่ายแต่ละภาพ รูปบางรูปเมื่ออยู่โดดเดี่ยว เรากลับมองไม่เห็นลักษณะเฉพาะของมันเท่ากับการอยู่เป็นกลุ่ม ภาพฟิล์มสีนัวร์เบลอจนมองไม่เห็นรายละเอียดเมื่อประชันกับรูปคุณภาพสูง เทคโนโลยีของการเห็นพัฒนาไปมากกว่าที่เราเคยคิดว่าจะได้เห็น
Author
