ไฟปฏิวัติที่กำลังจะมอดดับในตูนิเซีย ครั้งหนึ่งเคยเป็นไฟแห่งความหวังของประชาชนที่รวมตัวกันโค่นล้มเผด็จการทั่วตะวันออกกลางและแอฟริกาตอนเหนือช่วงปี 2010 หรือที่เรียกกันว่าการปฏิวัติครั้งใหญ่ ‘อาหรับสปริง’ จนหลายคนมองเห็นเป็นแบบอย่างแนวทาง ไปจนถึงถอดบทเรียน
ทว่าปี 2022 นี้กำลังชี้ให้เห็นแล้วว่า ประวัติศาสตร์ของภูมิภาคอาจจะวนกลับสู่จุดเดิม โดยเมื่อวันที่ 25 กรกฎาคม 2022 สำนักข่าว The Economist รายงานว่า ตูนิเซียกำลังเข้าสู่การลงคะแนนเสียงประชามติรับร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ ซึ่งรัฐธรรมนูญฉบับดังกล่าวจะทำให้กลไกทางรัฐสภาของตูนิเซียอ่อนแอลง ประชาชนแทบจะไม่มีอำนาจในการนำประธานาธิบดี คาอิส ไซเอด (Kais Saied) ลงจากตำแหน่งได้เลย และประธานาธิบดีไซเอดยังสามารถแต่งตั้งหรือถอดถอนคณะรัฐมนตรีได้ตามใจชอบอีกด้วย ปัญหาสำคัญคือร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่นี้ยังมอบอำนาจให้ประธานาธิบดีไซเอดขยายระยะเวลาของการประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินออกไปได้เรื่อยๆ อย่างไม่มีกำหนด
การกลับมาทบทวนจุดจบของจุดเริ่มต้นไฟแห่งความหวังอย่างตูนิเซีย นับเป็นการถอดบทเรียนของชัยชนะและความพ่ายแพ้ในการปลดแอกประชาชนจากรัฐเผด็จการ เป็นการศึกษาดูการล้มลุกคลุกคลานของตูนิเซีย ในฐานะพลเมืองโลกที่มีโอกาสเผชิญหน้ากับอำนาจเผด็จการเหมือนกันทุกคน
ธันวาคม 2010
![](https://waymagazine.org/wp-content/uploads/2018/09/MohamedBouazizi.jpg)
จุดเริ่มต้นของ ‘การปฏิวัติดอกมะลิ’ (Jasmine Revolution) ที่ประเทศตูนิเซีย เกิดจากการเผาตัวตายของพ่อค้าผลไม้ริมทาง โมฮาเหม็ด บูอาซีซี (Mohamed Bouazizi) ที่ถูกกลั่นแกล้งจากเจ้าหน้าที่รัฐ ทำให้บูอาซีซีกลายเป็นสัญลักษณ์ของขบวนการต่อสู้ และส่งผลให้อดีตประธานาธิบดี เบน อาลี (Ben Ali) ต้องเผชิญกับการชุมนุมต่อต้าน
มกราคม 2011
เกิดการชุมนุมทั่วประเทศและการปะทะกับเจ้าหน้าที่ภาครัฐ มีผู้เสียชีวิตจากการชุมนุมตามมาจนทำให้ประธานาธิบดี เบน อาลี สั่งปลดนาย ราฟิก เบลฮาช คาเซ็ม (Rafiq Belhaj Kacem) รัฐมนตรีว่าการกระทรวงภายในประเทศ (Ministry of the Interior) เพื่อตั้งคณะกรรมการสอบสวนเหตุประท้วงที่เกิดขึ้น
ตูนิเซียประกาศสถานการณ์ฉุกเฉิน ยุบสภา และเลื่อนการเลือกตั้งออกไปอีก 6 เดือน ทว่าเมื่อแก้ไขสถานการณ์ไม่ได้ ประธานาธิบดี เบน อาลี จึงประกาศลาออก และลี้ภัยไปยังซาอุดิอาระเบีย การขับไล่ผู้นำเผด็จการครั้งนี้จุดประกายการปฏิวัติของมวลชนไปทั่วภูมิภาค
![](https://waymagazine.org/wp-content/uploads/2022/07/t1larg.tunisia.protest.gi_.jpg)
อียิปต์: ผู้ประท้วงรัฐบาลอียิปต์ จุดไฟเผาตัวเองหน้าอาคารรัฐสภา กรุงไคโร
กุมภาพันธ์ 2011
พรรค The Democratic Constitutional Rally (RCD) พยายามจัดตั้งรัฐบาลใหม่และเสนอแนวทางการปฏิรูปประเทศ แต่มวลชนยังคงจัดการชุมนุมอยู่บ่อยครั้ง เนื่องจากไม่พอใจที่มีรัฐมนตรีคนเดิมๆ จากสมัยเผด็จการอำนาจนิยม
อียิปต์: ประธานาธิบดี ฮอสนี มูบารัค (Hosni Mubarak) แห่งอียิปต์ประกาศลงจากตำแหน่ง หลังมีการลุกฮือของประชาชน อย่างไรก็ตาม รัฐมนตรีชุดเดิมหลายคนยังคงอยู่ในตำแหน่ง
มีนาคม 2011
เยเมน: การประท้วงขับไล่ประธานาธิบดี อาลี อับดุลเลาะห์ ซาเลห์ (Ali Abdullah Saleh) ในกรุงซานา ประเทศเยเมน มีผู้เสียชีวิตอย่างน้อย 45 ศพ ซึ่งถูกยิงโดยกลุ่มผู้ภักดีต่อประธานาธิบดีซาเลห์
เมษายน 2011
อียิปต์: อดีตประธานาธิบดีมูบารัคแห่งอียิปต์ ถูกดำเนินคดีข้อหาคอร์รัปชันและการใช้อำนาจอย่างไม่เป็นธรรม รวมถึงการมีส่วนรู้เห็นในการฆาตกรรมผู้ชุมต่อต้านรัฐบาล
สิงหาคม 2011
ลิเบีย: ผู้นำลิเบีย มูอัมมาร์ กัดดาฟี (Moammar Gadhafi) หลุดจากอำนาจเนื่องจากเกิดการชุมนุมทั่วประเทศ ก่อนจะถูกสังหารเสียชีวิตโดยกลุ่มต่อต้านในเดือนตุลาคม
ธันวาคม 2011
![](https://waymagazine.org/wp-content/uploads/2018/09/800px-Moncef_Marzouki2-639x900.jpeg)
มอนเคฟ มาโซกี (Moncef Marzouki) นักสิทธิมนุษยชนและอดีตผู้ต่อต้านประธานาธิบดี เบน อาลี ได้รับการโหวตให้ขึ้นดำรงตำแหน่งประธานาธิบดี รื้อฟื้นขนบธรรมเนียมทางศาสนาที่เคยถูกสั่งห้าม นำมาซึ่งความขัดแย้งระหว่างกลุ่มศาสนากับกลุ่มผู้นิยมรัฐฆราวาส (Secularists)
2012
ซีเรีย: เกิดสงครามกลางเมืองซีเรีย และการลุกฮือโค่นล้มรัฐบาลของประธานาธิบดี บัชชาร์ อัล-อัสซาด (Bashar al-Assad)
กุมภาพันธ์ 2013
นักการเมืองฝ่ายซ้าย โชกรี เบลเลด (Chokri Belaid) ถูกลอบสังหาร ซ้ำรอยความบาดหมางระหว่างกลุ่มผู้นิยมรัฐศาสนากับกลุ่มผู้นิยมรัฐฆราวาสอีกครั้ง
กรกฎาคม 2013
โมฮัมเหม็ด บราห์มี (Mohamed Brahimi) นักการเมืองฝ่ายค้านผู้นิยมรัฐฆราวาส ถูกลอบสังหาร
มกราคม 2014
ตูนิเซียรับรองรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ที่มุ่งประนีประนอมระหว่างฝ่ายรัฐฆราวาสและฝ่ายรัฐศาสนาเพื่อจัดตั้งรัฐบาลร่วมกัน โดยมีเป้าหมายฟื้นฟูสภาพสังคมที่เสียหายจากพิษเศรษฐกิจ
มีนาคม 2015
กลุ่มรัฐอิสลามอิรักและลิแวนต์ (ISIL) ก่อเหตุกราดยิงนักท่องเที่ยวในพิพิธภัณฑ์แห่งชาติ Bardo และที่ชายหาดบริเวณเมืองซูสส์ (Sousse) จนมีผู้เสียชีวิตจำนวนมาก ทำให้การท่องเที่ยวตกต่ำ อัตราการว่างงานสูง และเศรษฐกิจฝืดเคือง ประชาชนจึงเริ่มกลับมาประท้วงอีกครั้ง
![](https://waymagazine.org/wp-content/uploads/2018/09/6778127977_95486b8fd9_c.jpg)
กรกฎาคม 2016
รัฐสภาลงมติไม่ไว้วางใจรัฐบาล และทำให้นาย ยูเซฟ ชาด (Youssef Chahed) ขึ้นสู่ตำแหน่งนายกรัฐมนตรี แต่มาตรการรัดเข็มขัดทางเศรษฐกิจก็ส่งผลให้สินค้าราคาแพงขึ้นและมีการเรียกเก็บภาษีมากขึ้น
มกราคม 2018
พรรค Nida Tounes และผู้ชุมนุมทั่วประเทศเริ่มเรียกร้องให้ Chahed ลาออก
มิถุนายน 2019
ประธานาธิบดี เบจิ คาอิด เอสเซบซี (Beji Caid Essebsi) เสียชีวิตจากอาการป่วย ขณะที่ตัวเต็งในสนามเลือกตั้งอย่าง นาบิล คาโรนี (Nabil Karouni) ก็ถูกจับกุมข้อหาฟอกเงินและหลบเลี่ยงภาษี ขณะเดียวกันผู้เล่นหน้าเก่าอย่าง Chahed ก็ลงสมัครด้วย
![](https://waymagazine.org/wp-content/uploads/2018/09/President_Kais_Saied_cropped-659x900.jpg)
ท้ายสุดผู้ชนะการเลือกตั้งประธานาธิบดี คือ ศาสตราจารย์ด้านกฎหมายจากพรรคอนุรักษนิยม คาอิส ไซเอด (Kais Saied) ขึ้นสู่ตำแหน่งประธานาธิบดี หลังได้รับความนิยมจากการวิพากษ์วิจารณ์รัฐธรรมนูญปี 2014 และนโยบายที่จะสนับสนุนคนรุ่นใหม่และกระจายอำนาจ
กุมภาพันธ์ 2020
อียิปต์: อดีตประธานาธิบดี ฮอสนี มูบารัค แห่งอียิปต์ เสียชีวิตด้วยอายุ 91 ปี ณ โรงพยาบาลทหาร กรุงไคโร
2021
กลุ่มการเมืองเริ่มสวามิภักดิ์ต่อประธานาธิบดีไซเอด ขณะเดียวกันกลับไม่มีนโยบายด้านเศรษฐกิจเป็นชิ้นเป็นอัน ประชาชนจึงกลับมาชุมนุมอีกครั้งในวันครบรอบ 10 ปีการปฏิวัติดอกมะลิ
กรกฎาคม 2021
จากการประท้วงเรื่องความผิดพลาดในการจัดการวัคซีนโควิด-19 ทำให้ประธานาธิบดีไซเอดปลดนายกรัฐมนตรีออก ระงับการทำงานของรัฐสภาด้วยการประกาศสถานการณ์ฉุกเฉิน และระงับใช้รัฐธรรมนูญหลายมาตรา การกระทำนี้ได้รับความนิยมอย่างมากจากผู้ได้รับผลกระทบจากการปฏิวัติดอกมะลิ เนื่องจากมองว่าเป็นการปฏิวัติที่ล้มเหลว
กุมภาพันธ์ 2022
ประธานาธิบดีไซเอดยุบสภาตุลาการสูงสุด (Supreme Judicial Council) และแต่งตั้งคนของตนเองเข้าไปทำงานแทนที่
มีนาคม 2022
ประธานาธิบดีไซเอดยุบสภา
มิถุนายน 2022
ประธานาธิบดีไซเอดเผยแพร่ร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ ซึ่งจะสร้างฐานอำนาจให้แก่ตนเองเป็นอย่างมาก และปิดกั้นการถอดถอนประธานาธิบดีจากรัฐสภา รวมไปถึงปิดกั้นการใช้อำนาจของตุลาการศาลรัฐธรรมนูญเหนือตำแหน่งประธานาธิบดีอีกด้วย
ที่มา
- Britannica https://www.britannica.com/place/Tunisia/Unity-government
- The Economist http://espresso.economist.com/de3e8951b9d4a040c9f681d419242f40 Tunisia’s president tears up the constitution from TheEconomist