Systembolaget ถือเป็นสถาบันทางสังคมหนึ่งของสวีเดนในการควบคุมการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์มายาวนาน โดยพันธกิจของ Systembolaget คือ การเป็นตัวแทนของรัฐในการจัดจำหน่ายเครื่องดื่มแอลกอฮอล์แต่เพียงผู้เดียว เพื่อหวังผลในการลดจำนวนการบริโภคของประชากรในประเทศลง
จากรายงานประจำปีของ Systembolaget ในปี 2022 ระบุว่า ปริมาณการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในสวีเดน ปี 2021 อยู่ที่ 8.7 ลิตรต่อคนต่อปี ลดลงจากช่วงก่อนการแพร่ระบาดของโควิด-19 ในปี 2019 เพียง 0.1 ลิตรเท่านั้น ขณะที่ตัวเลขจาก Folkhälsomyndigheten หรือ องค์กรสาธารณสุขสวีเดน พบว่า ในปี 2022 ประชากรที่มีอายุ 15 ปีขึ้นไป ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ที่มีความบริสุทธิ์เฉลี่ย 8.8 ลิตรต่อคนต่อปี โดยเฉลี่ยผู้ชายดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์บริสุทธิ์ 13.7 ลิตรต่อคนต่อปี ผู้หญิงดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เพียง 4.2 ลิตรต่อคนต่อปี
แม้การดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ของชาวสวีเวนจะลดลงในช่วงการแพร่ระบาดของโควิด-19 แต่กลับเพิ่มขึ้นมาในจำนวนเท่าเดิมเหมือนก่อนช่วงโควิด-19 ใกล้เคียงกับตัวเลขในปี 2011 ขณะที่การดื่มในระดับที่เป็นอันตรายต่อชีวิตมีจำนวนลดลงในกลุ่มผู้ชายอายุ 16-29 ปี แต่ตัวเลขในผู้หญิงยังคงที่ และเพิ่มมากขึ้นในกลุ่มผู้สูงอายุอายุ 65 ปีขึ้นไป
อย่างไรก็ตาม คณะกรรมการข่าวสารว่าด้วยเครื่องดื่มแอลกอฮอล์และยาเสพติดของสวีเดน (Swedish Council for Information on Alcohol and Other Drugs: CAN) รายงานตัวเลขล่าสุดในปี 2023 ว่า ประชากรที่มีอายุมากกว่า 15 ปี บริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ลดลงเหลือเพียง 8.6 ลิตรต่อคนต่อปี ลดลงจากปี 2022 ประมาณ 2.7 เปอร์เซ็นต์ ซึ่งคาดว่ามาจากสภาพเศรษฐกิจที่ผันผวนของประเทศ ทำให้ชาวสวีเดนตัดรายจ่ายที่เกิดจากเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ลง
เมื่อหน้าที่ Systembolaget มาถึงจุดอิ่มตัว จึงต้องมีมาตรการคู่ขนาน
แนวโน้มการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ที่ลดลงในสวีเดนนี้ เป็นไปได้ว่าเกิดจากสภาวะทางเศรษฐกิจ มากกว่าการควบคุมโดยรัฐผ่านสถาบันทางสังคมอย่างเช่น Systembolaget ซึ่งภายหลังการแพร่ระบาดของโควิด-19 ยุติลง พบว่าปริมาณการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ของชาวสวีเดนกลับพุ่งขึ้นมา ณ จุดเดิม ประกอบกับสภาพสังคมที่เปลี่ยนไปทำให้ทัศนคติเกี่ยวกับเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ว่าเป็น ‘บาป’ ที่ต้องถูกควบคุมนั้น ถูกปฏิเสธมากขึ้น
มากกว่าครึ่งศตวรรษที่ผ่านมา การควบคุมนํ้าเมาโดยรัฐของสวีเดนผ่านสถาบันทางสังคมอย่าง Systembolaget ประสบความสำเร็จไม่น้อย หากดูตัวเลขของอุบัติเหตุบนถนนที่เกี่ยวข้องกับเครื่องดื่มแอลกอฮอล์หรือยาเสพติด สวีเดนนับเป็นประเทศต้นๆ ที่เกิดอุบัติเหตุบนท้องถนนน้อยที่สุดในยุโรป คิดเป็นร้อยละ 0.34 เท่านั้น ตํ่ากว่าค่าเฉลี่ยของยุโรปแทบทั้งหมดตามตัวเลขของสหภาพยุโรป (EU) ในปี 2020
อย่างไรก็ตาม ในช่วงรอบปีที่ผ่านมา มีความกังวลภายในประเทศจากสมาพันธ์แห่งชาติสวีเดนว่า สถิติเมาแล้วขับในสวีเดนเพิ่มขึ้นมากถึงร้อยละ 10 ในปี 2023 ซึ่งสูงสุดในรอบ 10 ปี จึงมีการนำเสนอวิธีการควบคุมอื่น เช่น การออกนโยบาย After-Drinking โดยระบุให้ผู้ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ห้ามขับรถยนต์หลังดื่มเป็นเวลา 6 ชั่วโมง เป็นต้น
ทั้งหมดนี้ นำไปสู่การตั้งคำถามถึงประสิทธิภาพการควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ผ่านระบบ Systembolaget ว่ายังสามารถสร้างประโยชน์ต่อสังคมในวงกว้างได้อยู่อีกหรือไม่ จากรูปแบบการควบคุมเช่นนี้ และมีวิธีอื่นอีกหรือไม่ เช่น การสร้างแนวรบทางวัฒนธรรมการดื่มในประเทศนี้
Systembolaget กับบทบาทใหม่เพื่อสังคม
เมื่อการควบคุมการดื่มแอลกอฮอล์โดยรัฐ ผ่านสถาบันทางสังคมอย่าง Systembolaget เริ่มเดินมาถึงจุดอิ่มตัวและถูกตั้งคำถามจากสังคม จึงเกิดแนวคิดว่าควรมีการสนับสนุนการสร้างเสริมวัฒนธรรมการดื่มที่เหมาะสม ซึ่งน่าจะเป็นวิธีการขัดเกลาทางสังคมที่ดีที่สุด และเป็นการสร้างความยั่งยืนในระยะยาว
แม้ Systembolaget จะถูกตั้งคำถามในหน้าที่ของตน แต่ในอีกทางหนึ่งสถาบันทางสังคมเช่นนี้ที่เป็นตัวกำหนดเกมของการดื่มก็ไม่ได้มีหน้าที่เพียงแค่การควบคุมเพียงอย่างเดียว แต่ยังรวมไปถึงหน้าที่ทางสังคมอื่นที่เกี่ยวข้องกับเครื่องดื่มแอลกอฮอล์อีกด้วย
เมื่อพิจารณารายได้จากการขายเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ของ Systembolaget หากคิดง่ายๆ ว่าพวกเขาเอาเงินและภาษีบาปเหล่านี้ไปทำอะไร แน่นอนว่ารายได้เหล่านี้มักนำไปสนับสนุนการรณรงค์เพื่อลดปริมาณการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ โดยพบว่าผลกระทบจากเครื่องดื่มแอลกอฮอล์อาจสร้างความเสียหายแก่สังคมสวีเดนคิดเป็นมูลค่าสูงถึง 103 ล้านโครน่าเลยทีเดียว ทำให้ปัจจุบัน Systembolaget ได้พุ่งเป้าไปที่โครงการช่วยเหลือสังคม เช่น การลดความรุนแรงต่อเด็กที่เกิดจากการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เป็นต้น
การพัฒนาอย่างยั่งยืน (sustainable development) ถือเป็นอีกขาหนึ่งที่ Systembolaget ตั้งเป้าสนับสนุนและให้ความสำคัญ เช่น สิ่งแวดล้อมในการทำงานและสิทธิมนุษยชนของพนักงาน โดย Systembolaget จะคัดสรรผลิตภัณฑ์เครื่องดื่มจากผู้ผลิตที่คำนึงถึงทรัพยากรและสิ่งแวดล้อม การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศของโลก (climate change) และการใช้ทรัพยากรนํ้า เป็นต้น
สิ่งเหล่านี้อาจมองได้ว่าคือความพยายามในการปรับตัวของ Systembolaget ที่ไม่ได้มีหน้าที่ในการควบคุมและลดการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เพียงอย่างเดียว หากยังมีการนำรายได้และภาษีบาปเหล่านี้ไปพัฒนาสังคม ซึ่งเป็นพันธกิจใหม่เพื่ออนาคตของโลกอีกด้วย
อ้างอิง
- Economic hard times make Swedes cut back on drinking
- European Road Safety Observatory National Road Safety Profile – Sweden
- Systembolaget explained
- Sweden: Drunk driving has increased by ten percent
สนับสนุนโดย
Author
