เรื่อง: ปริชาติ หาญตนศิริสกุล
ภาพ: facebook.com/tsukijiwonderland
ในโลกหลังความตายที่ยังเป็นปริศนา วิญญาณปลาซาลารีแมนตัวหนึ่งในจักรวาลคู่ขนานแห่งตลาดสึคิจิ มันบังเกิดความสับสนในกิจวัตรอันจำเจของมัน แม้วันคืนจะผ่านเลยไปแต่ก็ไม่อาจเยียวยาความหน่ายเหนื่อยอันจำเจนี้ได้ และในคืนที่การนอนหลับไม่ใช่ทางออก วิญญาณปลาซาลารีแมนจึงคว้าปากกาเขียนจดหมายฝากความในใจส่งไปยังฟากโลกตะวันตกเพื่อขอคำแนะนำจากจิตวิญญาณปลายักษ์สุดคูลที่เก๋าขนาด เออร์เนสต์ เฮมิงเวย์ ต้องเขียนถึง
ตีสองสิบเจ็ดนาที
ที่ตลาดสึคิจิ กรุงโตเกียว ประเทศญี่ปุ่น
ถึง พี่ปลายักษ์ผู้เป็นตำนานแห่งความคลาสสิก
อนึ่ง ท่านพี่ไม่รู้จักผมเป็นการส่วนตัว ผมไม่เคยติดเงินท่าน และท่านก็ไม่เคยติดตังค์ผม เราไม่น่าจะเป็นญาติกันได้ แต่ผมเขียนจดหมายมาวันนี้ เพราะมีปัญหาทางใจที่คิดไม่ตกแก้ไม่ได้มาปรึกษา ผมขอออกตัวก่อนว่าผมใช้ชีวิต (หลังความตาย) ด้วยการเป็นปลาซาลารีแมนอยู่ที่ตลาดสึคิจิ เป็นที่รู้กันทั้งในหมู่ปลาเป็นและปลาตายว่าตลาดแห่งนี้คึกคักเป็นไหนๆ ลองให้อยู่เงียบๆ ไม่มีการเคลื่อนไหว ตลาดแห่งนี้คงเต็มไปด้วยมวลเราชาวปลาเป็นสิบเป็นร้อยตันตั้งอยู่กลางตลาด
แต่ว่าการอยู่กลางตลาดเฉอะแฉะแห่งนี้ไม่ใช่ปัญหาของผม ผมเอาก้างกลางตัวเป็นประกันว่าท่านพี่ไม่ยักรู้ว่าญี่ปุ่นมีสถานที่ที่สภาพไม่น่าอภิรมย์เช่นนี้ ตลาดเฉอะแฉะน้ำนอง ทุกคนมีชีวิตที่เร่งรีบ แน่นอนว่าเราขายของได้ มีลูกค้ารอซื้อเรา ผมทำหน้าที่เป็นเหมือนพ่อค้าคนกลางของตลาดนี้ มนุษย์เมื่อมีชีวิตอยู่ ขายพวกเราฉันใด เราก็ขายของเฉกเช่นนั้น แต่ของที่ผมขายคืออะไรนั้นปิดบังไว้ก่อน เพราะกลัวจะมีคนมาอุดหนุนจนไม่เป็นอันกินอันนอน
ปัญหาชีวิตของผมไม่ใช่เจ้านาย คนรัก หรือเงินทอง ผมไม่รู้จะจับต้นชนปลายเริ่มเรื่องที่ตรงไหน แต่เมื่อผมรู้สึกตัวอีกทีก็พบว่า ‘แรงบันดาลใจ’ ในชีวิตมันเหือดแห้งหายไป เมื่อผมเข้ามาทำงานแรกๆ ขณะยังรู้สึกยังหนุ่มแน่นกว่านี้ ผมเผลอหลงใหลกับตลาดน้ำเจิ่งนองว่าที่นี้คือโลกอีกใบของผม ผมเกิดมาเพื่อทำหน้าที่นี้ ผมชื่นใจทุกครั้งที่ได้เลือกสรรสินค้าที่เหมาะสมที่สุดให้แก่ลูกค้า
ทว่าเมื่อกาลเวลาร่วงโรย… หลายต่อหลายครั้งผมรู้สึกคล้ายคลึงว่าตนตกอยู่ในห้วงแห่งความเคว้งคว้าง จิตใจกำลังสำเหนียกว่าเรากำลังทำอะไรอยู่ เราหากินกับธรรมชาติและมีเงื่อนไขคือความไม่แน่นอน หากเราทำให้ไม่ได้ ลูกค้าของเราก็เข้าใจดีและไปซื้อร้านอื่น
ผมไม่ได้รู้สึกโกรธลูกค้า แต่ผมกลับรู้สึกผิดที่ทำให้พวกเขาไม่ได้ ผมรู้สึกเหมือนเราย่อหย่อนต่อมาตรฐานที่พึงเคารพ ความรู้สึกผิดนี้ผมไม่แน่ใจว่าเป็นปกติของคนวัยทำงานหรือไม่ แต่ความอัดอั้นใจอยู่ตรงนั้นเพียงส่วนน้อย เราเชื่อว่าเราทำงานคุณภาพ คนใช้สอยของดีย่อมมีชีวิตที่ดี สิ่งที่เราเสพย่อมกลายเป็นส่วนหนึ่งของร่างกายและจิตใจ ผมเชื่อเช่นนั้นอย่างสุดหัวใจว่าเราได้รับมอบหมายหน้าที่ที่สำคัญ
ทว่ายุคสมัยมันหมุนเปลี่ยนเหนือการควบคุม ในยุคที่คนกินข้าวแค่ให้มีแรงไปทำงาน ต่อให้พ่อค้าเทวดาหาเนื้อที่ร้อยปีจะมีสักครั้งได้ แต่จะมีสักกี่คนที่เห็นความสลักสำคัญ ต่อให้ผมไม่ขายของที่ดีที่สุดในโลกให้แก่ใคร ทว่าโลกนี้ก็โคจรไปเช่นเดิม ผมได้ไต่ถามแก่ตนเองว่า สิ่งที่เราทำทั้งหมดเพื่อใครหรืออะไรกัน
ขอบคุณพี่ที่รับฟัง
ปลาซาลารีแมนแห่งตลาดสึคิจิ
ถึงน้องชายซาลารีแมนแห่งสึคิจิ
ข้าพเจ้าไม่ทราบแน่ชัดว่าคำตอบที่จะกล่าวออกไปแก่น้องชายนั้นจะเป็นคำตอบที่ดีหรือไม่ สำหรับข้าพเจ้าแล้วการต่อสู้กับชายชราที่หลายคนกล่าวถึงไม่ใช่การต่อสู้เพราะสัญชาตญาณแห่งการเอาชีวิตรอดเพียงอย่างเดียว เคยมีปลารุ่นน้องบางตัวถามแก่ข้าพเจ้าว่า หากวันหนึ่งคู่ต่อสู้ของข้าพเจ้าเป็นคนที่เก่งกาจกว่าชายชราผู้นั้น มีอาวุธที่ทันสมัยกว่า ข้าพเจ้าจะออกแรงขัดขืนเช่นนั้นหรือไม่
เหตุใดจึงยกเรื่องนี้มาเล่าให้น้องฟัง? สำหรับข้าพเจ้าแล้วศิลปะแห่งการใช้ชีวิต (ไม่ว่าจะเป็นก่อนที่เราตายหรือปัจจุบัน) ทั้งหมดทั้งมวลในชีวิตเป็นเรื่องหาความหมายได้ยาก แต่เราปฏิเสธไม่ได้ว่าเป็นส่วนหนึ่งของวัฏจักรนั้น ด้วยเหตุเช่นนี้สิ่งที่ออกจากเราไปก็คือตัวตนของเราในภาคหนึ่ง ไม่ว่าจะเป็นการงานหรืออื่นใดก็ตาม
การต่อสู้สำหรับข้าพเจ้าจึงมีความหมายโดยนัย การดิ้นรนนั้นนับเป็นศักดิ์ศรี แม้ข้าพเจ้าก็แจ้งแก่ใจว่าเราอาจไม่ใช่ผู้กำชัยทุกสนามเสมอไป ขณะหนึ่งของขวบวัยหนุ่มสาว ข้าพเจ้าก็เจ็บปวดต่อความพ่ายแพ้เฉกเช่นสามัญปลา ศักดิ์ศรีเป็นสิ่งเลือนรางแต่ชัดเจนจากก้นบึ้งของจิตใจ แม้ข้าพเจ้าจะเจ็บปวดจากลวดขอหลายต่อหลายครั้งแต่ข้าพเจ้าเชื่อเป็นที่สุดว่าเราเกิดมาเพื่อต่อสู้ สู้แม้ปลายทางจะแพ้อย่างศิโรราบ แต่เป็นการปราชัยที่องอาจเพราะเราเพียรที่จะสู้อย่างจนตรอก
จงพยายามแม้เป็นงานที่ยากก็จงพยายามถึงที่สุด แม้ท้ายที่สุดแล้วข้าพเจ้าจะตายด้วยน้ำมือมนุษย์ชราเพียงคนเดียว ทว่าข้าพเจ้าไม่เคยรู้สึกรู้สาถึงความเสียใจ เพราะใต้ซากศพของข้าพเจ้ามันสลักความเชื่อไว้เพื่อยืนยันว่าครั้งหนึ่งเคยมีปลาตัวหนึ่งที่คิดเช่นนี้ แม้ท้ายที่สุดแล้วมันไม่อาจรอดพ้นเงื้อมมือของความตายก็ตามที.
ด้วยรักและศรัทธา
วิญญาณปลาชราตัวหนึ่ง
ผู้หากินในน่านน้ำกัลฟ์สตรีม
Tsukiji Wonderland: อัศจรรย์ตลาดปลาสึคิจิ
ตื่นตาตื่นใจไปกับเบื้องหลังที่แท้จริงแห่งความมหัศจรรย์ของอาหารญี่ปุ่น
เริ่มฉายจริง 22 กันยายนนี้
ติดตามรายละเอียดรอบและโรงฉายทั้ง 9 สาขาได้ที่ Documentary Club
Author
