ความลับกับความตายดูเหมือนจะเป็นหัวใจหลักของ สำนึกของช้าง หัวใจในเรื่องนี้มีสีดำ
วิธีการของ มาร์โค มิสซีรอลี จึงปิดจึงบังและอำพรางเพื่อซ่อนความลับของตัวละครและของเรื่องราวทั้งหมด พรางความคิดเก็บงำความรู้สึกของตัวละครและเรื่องราวไปตลอดทั้งเรื่อง เราจะเห็นก็แต่อากัปกิริยาภายนอกของตัวละคร อากาศที่ห้อมล้อมพวกเขา กลิ่นของความลับ แม้กระทั่งฉากของนิยายก็ถูกออกแบบให้ล้อไปกับ ‘ความลับ’ ฉากสำคัญของเรื่องคือ คอนโดมิเนียม ห้องที่กั้นผู้คนออกจากความเป็นสาธารณะ หีบหับพวกเขาอยู่ในที่ส่วนตัว หมกตัวอยู่ในความลับส่วนตน แต่เสียงจากห้องหนึ่งเล็ดลอดกำแพงไปอีกห้อง และข้างหลังกำแพงมีหูที่กำลังเงี่ยฟัง
กว่าจะรู้ว่า ปิเอโตร อดีตบาทหลวงผู้ชรา มาทำอะไรในมิลานก็ครึ่งเล่ม เราจึงค่อยๆ พบว่านิยายเรื่องนี้ว่าด้วยการชำระประวัติศาสตร์ส่วนตน เกาะเกี่ยวรอดรัดกับความตาย และความตายก็พาเราวกกลับไปหาการเกิด ว่ายวนเป็นวงกลม
ข้าพเจ้าชอบนิยายที่เป็นวงกลม หมายความว่าเมื่อเราติดตามเส้นเวลาในเรื่องหรือเรื่องเล่าในเรื่อง เราจะพบว่าจากจุดเริ่มถึงจุดจบ มันเป็นวงกลมมากกว่าจะเป็นเส้นตรงที่ค่อยๆ ชันหรือลาดลง
การเขียนแบบเก็บงำ อมความ ซ่อน คือเสน่ห์และขับเคลื่อนนิยายนี้ แต่ข้าพเจ้าใช้ความอดทนกับครึ่งเล่มแรกในการสังเกตพฤติกรรมภายนอกของตัวละคร การตัดสลับฉากระหว่างอดีตกับปัจจุบันที่ไม่ได้บอกอะไรมากไปกว่าสิ่งที่พวกเขากระทำ แต่พอเริ่มได้กลิ่นความลับ มันก็ดึงดูดเราเข้าไปหามันอย่างร้อนรน
ปมของตัวละครหลักๆ เล่นล้อและย้อนแย้งกันเองอย่างน่าสนุก ความเป็นพ่อกับความไม่ได้เป็นพ่อ ความสามารถในการทำให้เกิดการตายกับการไร้สมรรถนะในการทำให้เกิดการกำเนิด ความลับของบาทหลวงผู้กุมความลับและบาปของผู้คน
เรานึกภาพปิเอโตรในบทบาทผู้ดูแลคอนโดมิเนียมสวมชุดบาทหลวงสีดำผู้ซ่อนความลับและบาปของตนระหว่างที่ขี่เบียงคีสีแดง
พออ่านนิยายจบ ข้าพเจ้าสืบค้นหาอ่านเรื่องราวของนักบวชนิกายคอทอลิก พบข่าวเล็กๆ ชิ้นหนึ่งในปี 2557 กลุ่มหญิงชาวอิตาเลียนได้ยื่นจดหมายลงชื่อถึงสมเด็จพระสันตะปาปาฟรานซิสเพื่อขอให้พระองค์ทรงยกเลิกกฎถือพรหมจรรย์ที่ห้ามให้นักบวชในนิกายคาทอลิกข้องเกี่ยวกับการประพฤติผิดทางเพศ หรือมีการแต่งงาน
“พวกเรารักชายเหล่านี้ และเขาก็รักพวกเรา และถึงแม้จะรู้ว่าเป็นสิ่งที่ผิด แต่ก็ไม่สามารถที่จะตัดพันธะที่สวยงามและแข็งแกร่งนี้ลงได้ มีน้อยคนนักที่จะรับรู้ถึงความระทมทุกข์ในการต้องหลงรักชายที่มีหน้าที่รับใช้พระเจ้าอย่างเป็นทางการ” เนื้อความเร่ารักของพวกเธอในจดหมาย
ข่าวนี้สะท้อนกลับไปในตัวเรื่อง มันคือบาปกำเนิดของ สำนึกของช้าง
ตัวละครที่น่าจดจำที่สุดในเรื่องคือทนายความ หมอนี่มีเสน่ห์เหลือร้าย แม้จะทำหน้าที่เป็นผู้คอยอำนวยความสะดวกให้ตัวละครหลัก แต่มาดของแกก็เหลือรับประทาน คำพูดคำจานี่ทำข้าพเจ้าร้องว้าวในใจเป็นระยะ
“ความรักของพวกเราชาวเกย์จบง่ายกว่าของพวกคุณเชอะ! คุณรู้มั้ยว่ามันต่างกันตรงไหน ตรงที่ไม่มีเด็กเข้ามาเกี่ยวข้อง มดลูกก่อกำเนิดความทุกข์ เพื่อนเอ๋ย” นี่คือบางวรรคตอนของทนายความชื่อ ป็อปปี้
ท้ายที่สุด ไม่มีตัวละครตัวไหนน่ารังเกียจเลย พวกเขาทุกคนล้วนแต่ว่ายวนอยู่ในความลับและความตายของกันและกัน ตัวละครแทบทุกตัวได้รับการปลดปล่อยทั้งจากความลับและความตาย และมันก็ควรเป็นแบบนี้ใช่หรือไม่
| IL SENSO DELL’ELEFANTE: สำนึกของช้าง มาร์โค มิสซีรอลี เขียน นันธวรรณ์ ชาญประเสริฐ แปล สำนักพิมพ์กำมะหยี่ |
Author
