อะไรทำให้คนอย่าง อาร์ลิง คอกเก (Erling Kagge) พิสมัยความเงียบเสียเต็มประดา แล้วความเงียบสำหรับคุณล่ะ เชื่อมโยงไปถึงสิ่งใดบ้าง
ความเหงา ความว่างเปล่า สูญเสีย หรือหวิวหวั่นหวาดระแวง กระทั่ง การถูกบังคับให้เงียบไร้ปากเสียงโดยระบอบเผด็จการทหาร ความเงียบผูกยึดไว้กับด้านลบมากกว่าบวก ความเงียบเป็นหัวขบวนของความสงบก็จริง ทว่าคงไม่คุ้นชินนักกับคนเมืองอย่างเราๆ
แล้วตกลงอะไรทำให้คนอย่าง อาร์ลิง คอกเก หลงใหลความเงียบจนเขียนหนังสือออกมาได้เป็นเล่มๆ
จากประวัติ เขา-คนเขียนหนังสือเล่มนี้เป็นชาวนอร์เวย์ เป็นนักสำรวจคนแรกที่เดินกว่า 800 ไมล์ ไปยังขั้วโลกใต้ตามลำพัง เป็นคนแรกในประวัติศาสตร์ที่พิชิตสามขั้วโลก ขั้วโลกเหนือ ขั้วโลกใต้ และยอดเขาเอเวอเรสต์ ระหว่างการเดินทาง เขาต้องใช้ชีวิตอยู่กับความเงียบเป็นเวลานาน เป็นผลให้พยายามทำความเข้าใจประสบการณ์ลึกลับนี้ หลังกลับมาอยู่ท่ามกลางชีวิตยุ่งวุ่นวายในโลกสมัยใหม่
เมื่อพลิกอ่านผ่านไปแต่ละหน้า แน่นอน-ในความเงียบ คนเขียนจะค่อยๆ เปิดมิติและประสบการณ์อันน่าทึ่งเกี่ยวกับความเงียบอย่างละเมียดละไม เป็นทั้งวิทยาศาสตร์และมุมมองภายใน แทบไม่น่าเชื่อว่าเราจะละเลยความสำคัญของความเงียบไปได้มากมายขนาดนี้
ความเงียบสอนให้มนุษย์รู้จักการอดทน ซึ่งเป็นศิลปะแห่งชีวิตอันง่ายงาม ท้าทายยิ่งในการจำแนกความเงียบอันมีเป้าหมาย ออกจากความไร้สาระและเบาหวิว
ในฐานะศิลปินเพลง การรู้จักจัดวางความเงียบไว้ในตำแหน่งที่เหมาะสม คือการชำระหูคนฟังเพื่อเตรียมรับสารที่ยิ่งใหญ่และสำคัญกว่า
ความเงียบก่อให้เกิดความคาดหวังและความรู้สึกว่าอะไรบางอย่างกำลังจะเกิดขึ้น – เขาเขียนไว้ในบางหน้า
ในศาสตร์แห่งการเพอร์ฟอร์มานซ์ เขายกตัวอย่างการแสดงสดของ มารีนา อบราโมวิช ศิลปินหญิงผู้ขึ้นชื่อว่าเป็นเจ้าแห่งการปลุกเร้าผู้ชมอย่างเข้มข้น ในปี 2010 เธอนั่งเป็นเวลา 736 ชั่วโมง กับ 30 นาที ใน MoMA พิพิธภัณฑ์ศิลปะร่วมสมัยในนิวยอร์ค สบตาผู้มาเยือน 1,545 คน โดยปราศจากคำพูด เธอใช้งานความเงียบแบบเดียวกับที่นักดนตรีใช้เสียง
มันเป็นไปได้ที่ทุกคนจะค้นพบความเงียบนี้ภายในตัวเอง มันอยู่ที่นั่นตลอดเวลาแม้ในยามที่เราแวดล้อมด้วยเสียงที่ดังอย่างสม่ำเสมอ ลึกลงไปใต้มหาสมุทร ภายใต้เกลียวคลื่นและระลอกคลื่น คุณสามารถพบเจอความเงียบภายใน – เขาเขียนไว้ในอีกหน้า
พี่เชื้อที่เคารพรักท่านหนึ่งเคยแสดงทัศนะไว้ประมาณ ยุคที่เสียงนกหวีดดังจนแสบแก้วหู ต้องเป็นคนจิตแข็งเอามากๆ ถึงจะปฏิเสธการร่วมสังฆกรรมได้ชนิดเด็ดขาด จำถ้อยความได้ไม่แม่นยำนัก แต่คงราวๆ นี้ ก็ไหนจะวาทกรรมกู้ชาติกู้แผ่นดินเอย ไทยเฉยเอย พวกขี้ข้านักการเมืองเอย กระทั่งไม้ตายเด็ดอย่างปฏิรูปให้สะอาดเสียก่อนค่อยเลือกผู้แทน ถ้าสมาธิไม่แก่กล้าพอ ก็คงมีเป๋เอาได้ง่ายๆ
ในปัจจุบันที่กาลเวลาได้พิสูจน์แล้วว่า การทำลายหลักการ โดยใช้หลักกูเป็นที่ตั้ง มันมิได้นำไปสู่การปฏิรูปใดๆ เลย ถ้าจะมี ก็คงมีแต่การ ‘ปฏิดูด’ นักการเมืองหน้าเดิมๆ มาเป็นมือเป็นไม้สำหรับแผนการยาวๆ 20 ปี ของเหล่าท่านผู้เฒ่า นี่ยังไม่พูดถึงตรรกะวิธีคิดอันพังพินาศป่นปี้เป็นของแถม ไม่มีใครสงสัยในความโกงกันอีกแล้ว หนำซ้ำคำที่คนทั่วโลกยึดอย่าง สิทธิและเสรีภาพ กลายเป็นศัพท์แสลงหูได้อย่างน่าอัศจรรย์
กล่าวโดยสรุป ภาวะเงียบในอีกแง่สำคัญ จึงนับเป็นความกล้าหาญอย่างยิ่ง ความเงียบที่ไม่ได้หมายถึงแค่ออกไปปลีกวิเวกอยู่ตามป่าเขา ริมทะเล หรือใช้ชีวิตช้าๆ จิบชาจิบกาแฟแต่เพียงอย่างเดียว เราอยู่ท่ามกลางสภาพแวดล้อมอึกทึกก็ได้ อยู่กลางเมือง กลางแสงสีก็ได้ ขอเพียงเปิดโอกาสให้ตนเองถอยเข้าสู่ภาวะเงียบงัน เงียบเพื่อให้ความเงียบนั้นกรุยเปิดพื้นที่สำหรับถมเติมโลกอันไร้อคติ
โลกสดใหม่ทั้งใบของเรา
| เงียบ Silence: In the Age of Noise Erling Kagge เขียน วรรธนา วงษ์ฉัตร แปล สำนักพิมพ์ OMG books |
Author
