ช่างภาพเกาหลีเช่ารังนอน 5 ปี ถ่ายภาพชีวิตใน ‘โกชีวอน’ ห้องเช่าไม่กี่ตารางเมตรในกรุงโซล

เรื่อง: วรรณา แต้มทอง
ภาพ: Sim Kyu-dong

เราอาจเคยเห็นภาพที่อยู่อาศัยขนาดเล็กคับแคบและแออัดอย่างบ้านกรงหมาหรือบ้านโลงศพในฮ่องกงกันมาบ้างแล้ว แต่เมื่อไม่นานมานี้ภาพถ่ายของ Sim Kyu-dong ช่างภาพชาวเกาหลีใต้ได้เผยให้เห็นชีวิตของผู้คนที่พักอาศัยอยู่ในห้องเช่าขนาดเล็กที่เรียกว่า ‘โกชีวอน’ (Goshiwon) ซึ่งมีสภาพไม่ต่างจากความเป็นอยู่ในฮ่องกงเท่าใดนัก

แม้ว่าเกาหลีใต้จะเป็นประเทศที่มีค่าแรงขั้นต่ำในปี 2019 อยู่ที่ 8,350 วอน หรือราว 219 บาทต่อชั่วโมง¹ ซึ่งนับว่าสูงมากเมื่อเทียบกับไทย ที่แม้จะปรับขึ้นค่าแรงขั้นต่ำในปีหน้าแล้วก็ยังอยู่ที่เพียง 336 บาทต่อวัน แต่ท่ามกลางความเจริญและการพัฒนาอันทันสมัยของกรุงโซลเมืองหลวงของประเทศเกาหลีใต้ ยังมีคนที่มีรายได้น้อยอีกกลุ่มหนึ่งต้องอาศัยอยู่อย่างยากลำบากในห้องเช่ารูหนูอย่างโกชีวอน

‘โกชีวอน’ เป็นชื่อที่ใช้เรียกห้องพักขนาดเล็กและคับแคบซึ่งมีราคาถูกในโซล โกชีวอนจะแทรกตัวอยู่ตามตึกแถวต่างๆ ด้านล่างของตึกอาจเป็นที่ตั้งของร้านค้าหรือร้านอาหารทั่วไป แต่เมื่อก้าวขึ้นไปยังชั้นบนของอาคารจะพบการซอยแบ่งพื้นที่ให้เป็นห้องพักขนาดเล็ก โดยแต่ละห้องมีขนาดอยู่ระหว่าง 3-6 ตารางเมตร เพียงพอสำหรับแค่การวางเตียงเล็กๆ ที่ใช้เป็นที่ซุกตัวนอนและมีพื้นที่เก็บของใช้ส่วนตัวได้อีกนิดหน่อยเท่านั้น บางห้องอาจมีหน้าต่างให้พอระบายอากาศได้หรือเป็นเพียงห้องสี่เหลี่ยมปิดทึบที่ไม่มีหน้าต่างเปิดสู่ภายนอกได้ ขึ้นอยู่กับขนาดและราคาของแต่ละห้อง และด้วยขนาดที่เล็กมากของห้องทำให้คนที่อาศัยอยู่ในโกชีวอนยังต้องใช้พื้นที่ส่วนกลางอย่างห้องน้ำหรือห้องครัวร่วมกัน

โกชีวอนเป็นรูปแบบห้องพักที่ปรากฏขึ้นครั้งแรกปลายทศวรรษ 1970 และมักจะตั้งอยู่บริเวณใกล้กับมหาวิทยาลัย ปัจจุบันห้องเช่าลักษณะแบบโกชีวอนเพิ่มขึ้นและกระจายตัวอยู่ทั่วไปในโซล โกชีวอนบางแห่งที่ดีและมีค่าเช่าแพงขึ้นมาหน่อยอาจมีห้องน้ำเล็กๆ ส่วนตัวให้ในห้องพัก Sim Kyu-dong ช่างภาพเจ้าของผลงานชุดนี้ให้สัมภาษณ์ว่า “เดิมทีโกชีวอนถูกสร้างขึ้นมาเพื่อเป็นที่พักสำหรับผู้ที่ต้องการใช้เวลาเตรียมตัวสอบเป็นทนายความหรือเจ้าหน้าที่ของรัฐ แต่เมื่อใดที่เขาต้องออกจากบ้านเดินทางเข้ามาในโซล เขาเองก็เลือกที่พักในโกชีวอนเช่นกัน มันเป็นที่พักที่ดี”²

Sim Kyu-dong ใช้เวลา 5 ปีในการพักอาศัยอยู่ในโกชีวอน เพื่อบันทึกภาพชีวิตของผู้คนที่อาศัยอยู่ในห้องพักขนาดเล็กนี้ ภาพถ่ายชุด ‘โกชีวอน’ ของ Sim Kyu-dong สะท้อนให้เห็นชีวิตคนจนเมืองที่ซุกซ่อนอยู่ในโซล ผู้มีรายได้น้อยที่ไม่สามารถจ่ายค่าเช่าบ้าน อพาร์ตเมนต์ หรือที่พักที่ดีกว่านี้ได้

ค่าเช่าของโกชีวอนอยู่ที่ราว 200,000-300,000 วอน หรือประมาณ 5,000-7,000 บาทต่อเดือน ซึ่งถือว่าถูกกว่าการเช่าอพาร์ตเมนต์อยู่คนเดียวมาก ที่สำคัญการเช่าห้องพักแบบโกชีวอนยังไม่จำเป็นต้องวางมัดจำแสนแพง³ ในเกาหลีใต้การจะเช่าอพาร์ตเมนต์ถูกๆ ในโซลได้ อย่างน้อยก็ต้องมีเงินมาวางประกันถึง 5,000,000 วอน หรือประมาณ 126,500 บาท⁴ หากเป็นอพาร์ตเมนต์แบบสตูดิโอทั่วไปขนาด 20-30 ตารางเมตรก็ต้องมีเงินอย่างน้อย 100 ล้านวอน หรือราว 2,535,000 บาท สำหรับการทำสัญญาเช่าแบบ ‘ชอนเซ’ (Jeonse) ซึ่งเป็นระบบการเช่าบ้านหรืออพาร์ตเมนต์รูปแบบหนึ่งในเกาหลี ที่ผู้เช่าจะต้องวางเงินมัดจำให้แก่ผู้ให้เช่าก่อนจะเข้าอยู่ เรียกว่า key money เพื่อเป็นหลักประกันในการทำสัญญาเช่าระยะยาว 1 ปีหรือ 2 ปี และเมื่อสิ้นสุดสัญญาเช่าผู้ให้เช่าก็จะคืนเงินก้อนนี้ให้

ค่าเช่าที่ไม่แพงมากและปราศจากเงื่อนไขในการวางเงินมัดจำก้อนโตทำให้โกชีวอนเป็นทางเลือกของผู้มีรายได้น้อยทั้งหลาย ไม่ว่าจะเป็นนักศึกษา คนงาน คนตกงาน แรงงานข้ามชาติ และคนวัยชราปะปนกันไป⁵ รวมถึงโกชีวอนยังเป็นที่พักแบบประหยัดสำหรับนักท่องเที่ยวเงินน้อยที่เสาะหาที่นอนในโซลผ่านเว็บไซต์ Airbnb อีกด้วย ราคาตกอยู่ที่ประมาณ 400 บาทต่อคืน

การพัฒนาที่กระจุกตัวอยู่เพียงแต่ในเมืองหลวงของเกาหลีใต้ ทำให้โซลอัดแน่นไปด้วยผู้คนที่เข้ามาแสวงหาชีวิตที่ดีกว่าทั้งโอกาสทางการศึกษาและการจ้างงานที่มีรายได้สูง แต่นั่นก็แลกมาด้วยคุณภาพชีวิตอันตกต่ำที่พวกเขาอาจไม่คาดคิด เพราะการเติบโตทางเศรษฐกิจอันรวดเร็วพลอยทำให้ที่ดินในโซลมีราคาแพงตามไปด้วย ความเหลื่อมล้ำทางโอกาสและรายได้จากการพัฒนาเมืองผลักให้คนงานที่มีรายได้น้อย คนตกงาน นักศึกษาที่ไม่มีงานทำ แรงงานข้ามชาติที่ไม่มีเงินวางมัดจำเช่าห้องพัก และผู้สูงอายุที่ไม่มีที่ไปไม่อาจเข้าถึงสิทธิในที่อยู่อาศัยแบบอื่นได้

น่าคิดว่าโกชีวอนเป็นทางเลือกหรือทางรอดในเมืองใหญ่ที่ไม่มีพื้นที่พอให้คนจนอาศัยอยู่กันแน่ เหมือนดั่งคำพูดของชายวัย 64 ปีคนหนึ่งที่อาศัยอยู่ในโกชีวอนกล่าวว่า “ฉันจะไม่เรียกที่นี่ว่าบ้าน” ⁶ ภาพถ่ายชุดโกชีวอนของ Sim Kyu-dong เป็นงานชิ้นสำคัญที่เปิดเผยอีกด้านหนึ่งของสังคมเกาหลีใต้ที่ซุกคนจนไว้ใต้พรมให้เราได้รับรู้

เชิงอรรถ

1. เกาหลีใต้จ่อปรับขึ้นค่าแรงขั้นต่ำ 2.9 % เริ่มใช้ปี 2563 แต่ภาคแรงงานวิจารณ์สนั่น สืบค้นจาก https://voicetv.co.th/read/vTcoIueVa
2. South Korean Photographer Sim Kyu-Dong Shows How The Poor Live In ‘Goshitels’ In 30 Powerful Photos สืบค้นจาก https://www.boredpanda.com/poor-south-korea-living-conditions-goshiwon-photography-sim-kyu-dong/?utm_source=wegointer&utm_medium=referral&utm_campaign=organic
3. ‘Goshiwon,’ housing alternative for low-income urban tenants สืบค้นจาก https://www.koreatimes.co.kr/www/nation/2018/11/119_259187.html
4. ทำไมคนเกาหลีใต้รายได้ดีถึงชอบอยู่อพาร์ตเมนต์มากกว่าบ้านเดี่ยวชานเมือง สืบค้นจาก https://prachatai.com/journal/2017/09/73283
5. อ้างแล้ว Goshiwon,’ housing alternative for low-income urban tenants
6. อ้างแล้ว Goshiwon,’ housing alternative for low-income urban tenants

• Facebook
• Twitter
• Line

Author

กองบรรณาธิการ
ทีมงานหลากวัยหลายรุ่น แต่ร่วมโต๊ะความคิด แลกเปลี่ยนบทสนทนา แชร์ความคิด นวดให้แน่น คนให้เข้ม เขย่าให้ตกผลึก ผลิตเนื้อหาออกมาในนามกองบรรณาธิการ WAY