เรื่อง+ภาพ : หนุ่ม หนังสือเดินทาง
1.
การแสดงกำลังจะเริ่มต้น
จากรูปร่าง ทรงผม และเค้าหน้า ใครบางคนบอกว่านักแสดงคนนี้เหมือนพระเยซู ส่วนเมืองที่ขณะนี้นักแสดงยืนอยู่ หากไม่นับประเทศอังกฤษเองแล้ว มีเสียงเล่าว่านี่เป็นเมืองที่มีความเป็นอังกฤษนอกประเทศอังกฤษมากที่สุด
ไครสต์เชิร์ช (Christchurch) แห่งเกาะใต้ของนิวซีแลนด์คือเมืองที่ว่า ส่วนนักแสดงคนนี้ชื่ออะไรยังไม่ทราบ และเขามาจากไหนนั้น ในเบื้องต้นยังไม่รู้เช่นกัน
บางทีนักแสดงอาจมาถึงที่นี่แล้วหลายวัน
ระหว่างรอให้ถึงวันนี้ เขาอาจทำความรู้จักกับเมืองด้วยการไปนั่งอยู่ย่านจัตุรัส (Cathedral Square) เพื่อทำตัวให้ชินกับบรรยากาศแล้วหลายครั้ง เมื่อมีเวลาว่างเขาอาจเข้าไปหามุมสงบเพื่อทบทวนถึงการแสดงในประเทศอื่นๆ อยู่ริมแม่น้ำเอวอนซึ่งไหลผ่านร่มไม้ของสวนพฤกษศาสตร์ขนาดยักษ์แล้วหลายรอบ หรืออาจนั่งรถรางรอบเมือง วันละหลายรอบ เพื่อทำความรู้จักคนดูของเขาล่วงหน้า
นักแสดงมาจากไหนอาจไม่มีใครทราบ แต่บ่ายวันเสาร์นั้น ณ มุมหนึ่งของตลาดนัดศิลปะ (Art Center) เขากำลังเปิดการแสดง
“มาเถอะครับ! ผมแสดงมาแล้วหลายประเทศ ทุกที่ที่ไปผมตั้งใจเล่น” เขาเริ่มชักชวน หลังจากเปลี่ยนชุดจากเสื้อเชิ้ตแขนยาวกางเกงขายาวสีขาว มาเป็นเอี๊ยมสามส่วนลายทางหลวมๆ และเสื้อยืดสีเหลือง
แค่ครั้งแรกก็ได้ผล
ท่าทางของเขาคงเป็นส่วนหนึ่ง แต่ดูเหมือนทำเลก็เกี่ยว เขาคงเชี่ยวชาญการเลือกว่า สถานที่แบบไหนจึงจะเหมาะ ณ ถนน Gloucester ฝั่งที่ติดกับตลาดนัดศิลปะ นักแสดงยึดเอาตรงนี้เป็นที่มั่น ริมฟุตปาธที่เขายืนอยู่นั้นกว้างใหญ่ เขาได้ฉากหลังเป็นบ้านเรือนอยู่อาศัย ส่วนเบื้องหน้าก็เป็นสนามหญ้าเล็กๆ ใกล้กับทางเข้าออก ทั้งคนที่เดินผ่านไปมาและผู้โดยสารบนรถรางวิ่งรอบเมืองต้องเห็นเขา
คนดูเริ่มเดินมาล้อมวง บ้างก็เลือกนั่งลงบนพื้นหญ้า ทว่าเหมือนเขายังไม่พอใจ
“เชิญเลยครับ! เข้ามาใกล้ๆ นั่งลงแล้วร่วมเป็นส่วนหนึ่งของการแสดง”
คราวนี้เขาขึ้นไปยืนบนถังขยะซีเมนต์ ท่าทีขึงขังเหมือนไม่พอใจในตอนแรกนั้น เอาเข้าจริงก็เป็นการแสดงชนิดหนึ่ง ใบหน้าของเขาวินาทีนี้มีรอยยิ้มและเปลี่ยนไปอย่างอารมณ์ดี เขาชี้มือไปซ้ายทีขวาที บางครั้งก็ทำเหมือนกำลังเป็นองค์ศาสดา เขากล่าวอะไรออกมาอีกมากซึ่งส่วนใหญ่ก็เป็นการล้อและเล่นกับว่าที่ผู้ชมของเขา ประโยคหนึ่งเขาบอกให้คนที่กำลังลังเลอยู่ยอมรับเสียเถอะว่าอยากดูการแสดง – “Commit yourself to be an audience”
ประโยคนี้ได้ผล เรียกเสียงหัวเราะครืนใหญ่ แล้วผู้คนก็เริ่มสาวเท้าก้าวล้อมเข้ามา
บัดนี้เองการแสดงจึงเริ่มต้น เริ่มขึ้นโดยได้รับความร่วมมือจากทุกคน และสนุกสนานจนผู้ชมคนหนึ่ง… รู้สึกอิจฉา
2.
“เมืองที่รู้จักเล่น” ผู้ชมคนเดิมถึงกับพูดกับตัวเองขณะยืนชมการแสดง
นักแสดงเริ่มการแสดงของเขาแล้ว เขาบอกว่าไม่อยากบอกว่าจะแสดงอะไร แต่ตอนเริ่มต้นนี้อยากได้ใครสักคนมาช่วย
“ขออาสาสมัครแข็งแรงๆ สักคนสองคนได้ไหม” เขาว่า
ตอนที่นักแสดงขอออกไปอย่างนี้ ผู้ชมคนเดิมสงสัยอยู่ว่าเป็นไปได้หรือที่จะมีคนอาสา ทว่าไม่ต้องรอคำตอบนาน ชายหนุ่มคนหนึ่งก็ก้าวออกไปให้ความร่วมมือ
แล้วเสียงหัวเราะก็ดังขึ้นอีกเมื่อนักแสดงสัมภาษณ์ชายหนุ่ม
นักแสดงถามชายหนุ่มว่าชื่ออะไร ไม่ถามเปล่าเขายังปั้นหน้าปั้นตาแล้วแกล้งจับบั้นท้ายชายหนุ่มเสียหนึ่งทีก่อนจะแหย่ว่ามั่นใจว่าตัวเองแข็งแรงแล้วใช่ไหม เจอเข้ามุกนี้ชายหนุ่มนั้นแทบจะทำอะไรต่อไม่ได้ เขาก้มลง ส่ายหัวแล้วยิ้มอย่างอายๆ ขณะที่ในหมู่ผู้ชมกลับมีเสียงฮาครืน
การแสดงเริ่มขึ้นในลักษณะนี้ สำหรับนักแสดงแล้วถือว่าเขามีทักษะและไหวพริบในการเล่นกับคนดูในระดับที่ดีมากทีเดียว
เพื่อจะแสดงต่อได้ นักแสดงบอกว่ายังขาดอาสาสมัครแข็งแรงๆ อยู่อีกคน แถมยังไม่พอใจแค่นั้น นักแสดงยังเรียกร้องอยากได้เด็กเล็กๆ อีกสักคนมาช่วยด้วย ถึงตรงนี้ ผู้ชมคนเดิมเริ่มสงสัยขึ้นมาอีก เขาสงสัยว่าจะมีใครกล้าอาสาอีกไหม
ทันทีที่กล่าวจบ อาสาสมัครอีกคนก็เดินเข้าร่วมวง คราวนี้คล้ายจะอายุมากกว่าชายหนุ่มคนแรกแต่ดูทะมัดทะแมงพอกัน
ตอนที่ชายหนุ่มคนที่สองเดินออกไปนั้น เด็กหญิงแก้มสีชมพูคนหนึ่งก็ลุกมาจากตักแม่ซึ่งนั่งอยู่แถวหน้า เด็กผู้หญิงน่ารักคนนี้ชื่อเจสสิกา
เด็กหญิงเจสสิกา ทำให้ผู้ชมคนหนึ่งถึงกับคิดอะไรเลยเถิดไปไกล
3.
เห็นการแสดงเบื้องหน้าแล้ว ผู้ชมคนดังกล่าวนึกถึงประเทศของตัวเอง
แน่นอนว่าเขาประทับใจในความสามารถของนักแสดงหนุ่ม
แต่นี่ก็เพียงส่วนหนึ่ง สำคัญกว่านั้นคือเขาประทับใจองค์ประกอบทั้งหมด เมื่อมองดูสภาพแวดล้อมของเมือง พิจารณาการใช้ชีวิตของคน สิ่งที่เขาสงสัยขึ้นมาพร้อมกันก็คือ ทำไมประเทศของเขาจึงไม่สามารถมีอะไรอย่างนี้ได้
การแสดงยังคงดำเนินต่อไป เมื่อได้อาสาสมัครแล้วมันก็ยิ่งสนุก แต่เมื่อยิ่งสนุกปรากฏว่าผู้ชมคนเดิมก็ยิ่งเปรียบเทียบ
เขาคิดไปไกลถึงข้อมูลทางประวัติศาสตร์ที่บอกไว้ว่า หากไม่นับชาวเมารีพื้นเมืองแล้ว นิวซีแลนด์ก่อเกิดเป็นประเทศขึ้นมาได้ก็เพราะในปี 1840 นั้นมีผู้คนจากทวีปยุโรปมากมาย อพยพหนีความยากลำบากเข้ามาอาศัย
ตรงนี้นั้นเห็นจะจริง จริงเพราะหลายเมืองยังมีกลิ่นอายของความเป็นประเทศนั้นๆ อยู่ แต่สิ่งหนึ่งที่ผู้ชมคนเดิมคิดเอาเองว่าน่าจะจริงพอกันก็คือ การที่ต้องมาตั้งถิ่นฐานในดินแดนใหม่นั้นทำให้ผู้คนมีความมุ่งมั่นในการช่วยกันสร้างบ้านเมืองให้ดีกว่าเดิม
ผู้ชมคนเดิมคิดว่านี่ต่างหากที่เขาประทับใจ หากผู้คนของที่นี่ไม่ให้ความสำคัญแล้ว เขาไม่รู้ด้วยซ้ำว่านักแสดงจะเปิดการแสดงของเขาได้ไหม โชคดีของคนเมืองนี้ที่ได้อยู่ในสภาพแวดล้อมเช่นนี้ และก็โชคดีสำหรับนักแสดงหนุ่มที่ทุกสิ่งไม่ได้แย่ไปในลักษณะนั้น
นักแสดงยังคงแสดงไปเรื่อยๆ พร้อมกันนี้ผู้ชมคนเดิมก็คิดอะไรไปเรื่อยๆ ด้วยเช่นกัน
สำหรับนักแสดงแล้ว เขายังสามารถเรียกเสียงหัวเราะได้เป็นระยะๆ ตอนหนึ่งนั้นเมื่อพบว่าเจสสิกาเป็นเด็กที่น่ารักและแสนจะมีความเชื่อมั่น เขาแกล้งถามเธอไปว่าชอบเด็กผู้ชายหรือเปล่า
ไม่รู้ว่าเข้าใจคำถามหรือไม่ แต่เจสสิกาตอบไปว่า “ชอบ” เท่านี้ก็มีเสียงฮาครืน นักแสดงนั้นเก่งจริง เก่งอย่างที่ว่านี่แหละ เมื่อเล่นงานเจสสิกาแล้ว เขาก็เผยให้รู้ว่าสิ่งที่จะแสดงในวันนี้ก็คือการทรงตัวบนบันได ซึ่งพูดจบเขาก็ไปหยิบบันไดเหล็กที่หิ้วมาด้วยตั้งแต่แรก ให้ชายหนุ่มสองคนเป็นผู้จับไว้ ส่วนตัวเขาก็ไปลากกระเป๋ามาใบหนึ่ง เปิดมันออกแล้วหยิบมีดดาบ 4-5 อันลงมาวาง แล้วมันก็ไม่ได้หยุดอยู่แค่นั้น เสียงหัวเราะดังขึ้นกว่าเดิมอีกเมื่อนักแสดงใช้โอกาสนี้ปลอบใจเด็กหญิงไปว่า “ไม่เป็นไรเจสสิกา! ฉันก็ชอบเด็กผู้ชายเหมือนกัน ที่บ้านก็มีอยู่คนหนึ่ง อายุเท่าเธอนี่แหละ ฉันเก็บเขาไว้ในตู้เย็น”
นักแสดงบอกว่าเขาจะขึ้นไปควงมีดบนบันไดนั่น โดยมีเจสสิกาเป็นคนส่งมีดให้ แล้วเขาก็ทำอย่างนั้นจริง วินาทีที่เขาใช้สองมือค้ำหลังของอาสาสมัครคนหนึ่งแล้วพุ่งพรวดขึ้นไปอยู่บนเสาสองข้างของบันไดนั้นหลายคนถึงกับตะลึง บนบันไดเขาแสดงให้เห็นทักษะที่เขามี ขณะโยนมีดสลับกันไปในอากาศเขาบอกให้ชายหนุ่มทั้งสองไม่ต้องจับบันไดเสียด้วยซ้ำ การทำอย่างนี้ได้ถือว่ามีความสามารถมาก ตอนที่เขาหันหลังแล้วกระโดดลงมานั้นมีเสียงปรบมือเกรียวทีเดียว
เมื่อการแสดงสิ้นสุดลงนั้นมันจบลงอย่างรื่นรมย์ นักแสดงได้ทั้งคำชมและทุนรอนสำหรับเดินทางต่อ แม้เลิกราแล้วแต่ดูเหมือนผู้ชมหลายคนยังไม่อยากรีบจาก ผู้ชมคนที่สงสัยอะไรมากมายมาตั้งแต่ต้นก็ดูจะเป็นไปด้วย เขายังยืนอยู่ที่นั่น ขณะที่นักแสดงทยอยเก็บของอยู่นั้น เขาก็นึกอะไรขึ้นมาอีก
เขานึกเอาเล่นๆ ว่าในเมื่อประเทศของเขาไม่สามารถมีอะไรอย่างนี้ได้ก็น่าจะลองไปหาดินแดนอื่นเหมือนเมื่อครั้งชาวยุโรปอพยพมานิวซีแลนด์กันบ้างจะดีไหม ทว่าอึดใจต่อมาเขาก็นึกขึ้นได้ว่า แล้วจะมีดินแดนไหนเหลืออยู่อีกให้เดินทางไป นี่ยังไม่นับว่าแล้วจะใช้อะไรเป็นมาตรฐานร่วมกัน แล้วจะยอมรับกันได้ไหมว่าใครควรไปและใครควรอยู่ เหตุเพราะสี่ห้าปีมาแล้วที่ดูเหมือนว่าประเทศของเขาจะมีแต่ปัญหา
ความสงสัยของเขาสะดุด เมื่อพบว่านักแสดงเก็บของเสร็จเรียบร้อย และเดินหายไปทางมุมหนึ่งของถนน
ไม่ทันได้คำตอบ การแสดงก็จบเสียแล้ว
ตีพิมพ์ครั้งแรกในนิตยสาร WAY ฉบับที่ 17
Author
Author
