ตั้งแต่คนกินบำนาญไปจนถึงนักเรียนมัธยม ที่มาพร้อมกับความผิดหวัง สับสน ล้มเหลว และไม่สามารถคุยความลับนี้ได้กับเพื่อน แฟน หรือคนในครอบครัว แต่ ทาคาโนบุ นิชิโมโตะ และทีมงานผู้ชายวัยกลางคน ยินดีรับฟัง ‘ความลับ’ ของคนเหล่านี้
ไม่ว่าจะทุกข์หนัก อกหักหรือแค่เหงาอยากหาเพื่อนคุย สามารถใช้บริการผ่านระบบออนไลน์เพื่อเช่าเวลา ‘เพื่อนฟัง’ หรือ Ossan – ผู้ชายอายุตั้งแต่ 45-55 ปี ในอัตราชั่วโมงละ 1,000 เยน
“สำหรับผม งานนี้คืองานอดิเรก” นิชิโมโตะ เริ่มเปิดบริการรับฟังนี้เมื่อสี่ปีที่แล้ว และปัจจุบันมีเพื่อนร่วมงานประมาณ 60 คนทั่วประเทศ
“แนวคิดเริ่มต้น คือ อยากพัฒนาและปรับปรุงภาพพจน์ของผู้ชายวัยผมให้ดูดีขึ้น ไม่ใช่เป็นผู้ชายที่คอยแต่จะหาความสุขไปวันๆ ด้วยการซื้อบริการเด็กสาว” ผู้ประสานงานด้านแฟชั่นมืออาชีพอย่างนิชิโมโตะ วัย 48 ปี ยืนยันว่าชั่วโมงฟังที่ให้แก่ลูกค้าประมาณเดือนละ 30-40 คนนั้น 70 เปอร์เซ็นต์เป็นผู้หญิง
“คนที่เช่าเวลาผม พวกเขาแค่ต้องการให้ผมอยู่เป็นเพื่อนราว 1-2 ชั่วโมง งานหลักๆ คือนั่งฟังเขา/เธอ” หนึ่งในนั้นคือลูกค้าหญิงชราวัย 80 ที่จองเวลาเขาทุกสัปดาห์เพื่อให้เป็นเพื่อนเดินเล่นในสวนสาธารณะ”
“ผมเกือบจะกลายเป็นลูกชายเธอแล้ว” นิชิโมโตะบอก
ลูกค้าคนอื่นๆ มีตั้งแต่ชาวประมงที่ป่วยจากการต้องนั่งรอเหยื่อตกปลาอย่างโดดเดี่ยวเป็นเวลานาน หรือนักศึกษาที่มีความฝันอยากเข้าวงการบันเทิงแต่ครอบครัวไม่สนับสนุน กระทั่งพนักงานบริษัทอายุน้อยที่งกๆ เงิ่นๆ ไม่รู้จะปฏิบัติตัวกับหัวหน้างานอย่างไร
ทั้งนี้สังคมญี่ปุ่นเผชิญกับปัญหาความแปลกแยกในสังคม ปรากฏการณ์ที่เรารู้จักกันในชื่อ ‘ฮิคิโคโมริ’ ที่กลุ่มคนโดยเฉพาะวัยรุ่นหรือคนรุ่นใหม่ เอาแต่ขลุกตัวอยู่ในบ้าน ไม่เข้าสังคม ฆ่าเวลาทั้งวันด้วยการเล่นวิดีโอเกมอยู่ในห้อง
แต่..หลายคนที่เข้ามาหานิชิโมโตะก็ไม่ได้ทรมาน จมทุกข์อยู่กับความแปลกแยกหรือการปรับตัวให้เข้ากับสังคม
มากกว่านั้น ลูกค้าของนิชิโมโตะให้เหตุผลว่า ใช้บริการนี้เพื่ออนุญาตให้ตัวเองลืมความคาดหวังของครอบครัวและเพื่อน พวกเขาสามารถพูดคุยได้อย่างอิสระ ซึ่งทางเลือกเช่นนี้ ผู้เชี่ยวชาญกล่าวว่า มีประโยชน์มากเมื่อบทบาททางสังคมบีบรัดให้ทุกคนต้องทำตามความคาดหวังของคนอื่นๆ อย่างเข้มงวด
“ได้มีความเป็นตัวเองที่แตกต่างออกไป เมื่อเปรียบเทียบกับตอนที่อยู่กับเพื่อน กับครอบครัว และแฟน” โนโดกะ เฮียวโดะ สุภาพสตรีวัย 24 ปี บรรยายความรู้สึกหลังจากใช้เวลากับนิชิโมโตะ
เฮียวโดะอธิบายว่า เธอต้องสร้างตัวตนในรูปแบบความสัมพันธ์ต่างๆ แต่ตัวตนทั้งหมดหายไปเมื่อเธอเช่าเวลาหาเพื่อนฟัง “เพราะฉันได้คุยกับคนที่ไม่รู้จัก ต้องขอบคุณเขามากๆ ที่ทำให้ฉันรู้สึกว่า เข้าใจตัวเองมากขึ้น”
นักจิตวิทยา ฮิโรอากิ อิโนะโมโตะ ให้ข้อมูลว่า มาตรฐานทางสังคมญี่ปุ่นทำให้คนไม่สามารถพูดหรือระบายออกได้กับบุคคลใกล้ชิด
“เมื่อคุณต้องเผชิญกับสถานการณ์ใหม่ๆ การพูดคุยหรือปรึกษากับใครสักคนอาจเป็นเรื่องยาก เพราะในวงจรชีวิตคุณอาจจะไม่พบคนที่เหมาะสำหรับพูดคุยได้” อิโนโมโตะอธิบายสภาพปัญหา “วิธีการแสดงความรู้สึกของตนเองโดยไม่ไปรบกวนคนอื่น ถือเป็นเรื่องยาก”
แต่รูปแบบความสัมพันธ์จากการเช่า Ossan ใช้กฎที่แตกต่างออกไป
2-3 ปีมานี้ เอเจนซีที่เสนอบริการ ‘เพื่อนให้เช่า’ รายชั่วโมงเกิดขึ้นหลายแห่งในญี่ปุ่น โดยลูกค้าสามารถเช่าได้หลายแบบ ตั้งแต่ เพื่อน, คนในครอบครัว, แฟน ฯลฯ ตามวาระที่ต่างกันไป อาทิ งานแต่ง งานศพและปาร์ตี้ บ้างก็เช่าเพียงเพราะต้องการคนรับฟังแก้เหงาหรือเป็นเพื่อนในบั้นปลายของชีวิต
ผู้ชายแต่งงานแล้วอย่างนิชิโมโตะ บางครั้งก็ต้องหยุดรับงานเพราะความจำเป็นต่างๆ ในชีวิต แต่เขากลับพบว่าตัวเองก็ต้องการลูกค้า เฉกเช่นเดียวกับที่ลูกค้าต้องการเขา
“เอาจริงๆ ผมก็ไม่เคยรู้ว่าพวกเขาต้องการอะไรเมื่อเช่าเวลา แน่นอนผมมีความวิตกเล็กๆ แต่นั่นก็เป็นเหตุผลว่าทำไมงานนี้ถึงน่าสนใจ โดยสัตย์จริงเลยนะ ผมไม่เคยมีปัญหากับลูกค้าแปลกๆ เลย ในทางกลับกันผมได้รับประสบการณ์ทางความรู้สึกที่หลากหลายจริงๆ”
แม้สถิติการฆ่าตัวตายของคนญี่ปุ่นจะรั้งอันดับ 3 (อันดับ 1 คือเกาหลีใต้ อันดับ 2 คือฮังการี) แต่สถิติเมื่อสองปีที่แล้ว พบว่าทุกๆ วันจะมีชาวญี่ปุ่นฆ่าตัวตาย 70 คน ส่วนใหญ่เป็นผู้ชาย สอดคล้องกับสถิติการฆ่าตัวตายโดยรวม คือผู้ชาย 71 เปอร์เซ็นต์ อายุตั้งแต่ 20-44 ปี
วาตารุ นิชิดะ นักจิตวิทยาแห่ง Tokyo’s Temple University เผยว่าสาเหตุอันดับ 1 ของการฆ่าตัวตายคือ ความโดดเดี่ยว
“เมื่อล้มเหลวขึ้นมา คุณก็แค่ปลิดชีวิตตัวเอง ประกันก็จ่าย ง่าย ไม่ต้องยุ่งกับใคร” จำนวนไม่น้อยคือคนแก่ที่ลูกหลานไม่สนใจ ให้ใช้ชีวิตอยู่คนเดียวในอพาร์ตเมนต์
ส่วนสาเหตุของคนหนุ่มคือ ความผิดหวัง และไม่รู้จะขอความช่วยเหลือจากใคร
ทั้งนี้ ประเทศญี่ปุ่นขึ้นชื่อเรื่องการจ้างงานตลอดชีวิต เมื่อพนักงานสูงวัยยังคงมีความสุขกับการทำงานที่ทั้งมั่นคงและปลอดภัย ส่งผลให้คนรุ่นใหม่เกือบ 40 เปอร์เซ็นต์อยู่ในสภาวะว่างงาน
“ในสังคมญี่ปุ่น เราไม่ได้รับอนุญาตให้แสดงความโกรธและคับแค้นใจได้มากนัก” นิชิดะอธิบายว่า เป็นกฎเกณฑ์ของสังคม คนหนุ่มสาวอายุน้อยที่ใช้ชีวิตอยู่ในแต่ห้องสี่เหลี่ยมแคบๆ พวกเขาไม่มีโอกาสแสดงความรู้สึกที่แท้จริง
“ถ้ำพวกเขาถูกกดดันจากหัวหน้างาน จนเครียด บางคนก็จะรู้สึกว่าวิธีเดียวที่จะแก้ปัญหาได้คือความตาย” นิชิดะวิเคราะห์