โตมร ศุขปรีชา
1
ปีนี้ดอกซากุระมีโอกาสเห็นหน้าคนไทยเหมือนเคย เพราะคนไทยแห่กันไป ‘ชมดอกซากุระ’ ที่ญี่ปุ่นโดยเฉพาะในช่วงสงกรานต์ที่คาดว่าเมืองไทยจะอากาศร้อนสุดๆ ขณะที่ญี่ปุ่นยังมีดอกซากุระบานอยู่ไม่น้อย โดยเฉพาะทางตอนเหนือของประเทศ เพราะดอกซากุระจะบานไล่จากทางใต้ที่มีอากาศอุ่นขึ้นไปทางเหนือ
ผมก็ชอบซากุระ โดยเฉพาะต้นซากุระบนเส้นทางสายนักปราชญ์ที่กรุงเกียวโต ทางเดินสายนี้พาเราไปพบภูมิปัญญาโบราณจากวัดต่างๆ อันเก่าแก่ เป็นเส้นทางเลียบแม่น้ำสายเล็กๆ คดเคี้ยว พาเราขึ้นไปบนภูเขาบ้าง พาลัดเลี้ยวไปพบกับชีวิตจริงในหมู่บ้านของญี่ปุ่นบ้าง
ไม่ผิด ซากุระนั้นงดงาม เป็นชีวิตสีชมพูสดชื่น ต้นซากุระเก่าแก่ที่เคยหงิกงอเป็นปุ่มปมในฤดูหนาวจะทิ้งใบหมดทั้งต้น เหลือแต่กิ่งก้านสีเข้มเกือบดำ ตัดกันกับดอกไม้สีชมพูกลีบบอบบางนั่น
ใครเล่าจะไม่หลงรักดอกซากุระ
ใครเล่าจะไม่เห็นความงดงามของดอกไม้
ใครเล่า…?
แต่ก็มี!
สำหรับเมืองไทย เราไม่ได้มีแค่ดอกซากุระสีชมพูเท่านั้น ผมคิดว่า ฤดูร้อนคือฤดูกาลที่เมืองไทยสวยงามสดชื่นที่สุด เราไม่จำเป็นต้อง ‘หนีร้อน’ ไปดูซากุระหรอก เพราะในเมืองไทยมีดอกไม้ที่สวยงามเทียบเท่ากับซากุระ ซ้ำยังงามกว่าใบไม้เปลี่ยนสีที่โนวาสโกเทียเสียอีก เพราะไม่ได้มีเฉพาะสีชมพูสีเดียว ทั้งยังไม่ได้แค่หลากเฉดเหมือนใบไม้เปลี่ยนสี แต่เรามีดอกไม้หลากสีที่ทั้งฉูดฉาดด้วยสีสัน และลึกซึ้งด้วยชีวิตให้เห็นมากมายในฤดูร้อน
คล้ายดอกไม้พากันสะพรั่งบานเพื่อกระซิบบอกให้เราหนีร้อนไปปูเสื่อนั่งรอให้กลีบบางเบาร่วงหล่นลงมากระนั้น
หางนกยูงสีแดงจ้า ตาเบบูย่าสีชมพูใส ตะแบกสีม่วงสะพรั่ง แล้วยังแคฝรั่งบานเต็มต้น สุพรรณิการ์สีเหลืองสด ประดู่ร่วงพราว และอีกนานาพันธุ์ เมืองทั้งเมืองจึงมีสีสันไม่เหมือนที่ไหนในโลก
ซากุระเป็นแค่ต้นไม้พันธุ์เดียว มันออกดอกปีละครั้ง คนญี่ปุ่นจึงทะนุถนอมหวงแหน พวกเขาปลูกซากุระไว้เป็นสวน ปลูกไว้ตามรายทางเดิน บนเส้นทางสายนักปราชญ์ ในสวนสาธารณะ แล้วดูแลพวกมันอย่างใส่ใจ ครั้นดอกซากุระบาน พวกมันก็ให้ผลตอบแทนคุ้มค่า ด้วยการบานแล้วร่วงพรูลงเป็นสาย ทำให้ผู้คนพากันมาปูผ้านั่งกินอาหารอยู่ใต้ต้นซากุระ แล้วชื่นชมดอกซากุระกันมารุ่นแล้วรุ่นเล่า
พวกเขามีสายตา มีหัวใจ และรู้จักทะนุถนอมความงดงามของดอกไม้…
เมื่อเช้านี้ ผมขับรถรีบเร่งไปบนถนน และได้เห็นตาเบบูย่าในสวนจตุจักรบาน พวกมันสะพรั่งเรียงรายเป็นทิวแถว ตาเบบูย่าในสวนจตุจักรนั้นขึ้นรายกับขอบรั้ว จึงรอดพ้นการตัดฟันของพนักงานตัดฟันต้นไม้ในกรุงเทพฯ และออกดอกบานสวย
สวยเหมือนซากุระในสวนอูเอโนะ และสวยเหมือนซากุระในสวนริมน้ำที่วอชิงตันดีซี
แต่ไม่มีใครใส่ใจมองมัน
คนไทยมีดอกไม้มากมายในฤดูร้อน แต่คนไทยไม่มีเทศกาลชื่นชมดอกไม้
เหมือนคนไทยไม่มีสายตา ไม่มีหัวใจ และไม่รู้จักทะนุถนอมความงดงามของดอกไม้
ผมหมายถึงดอกไม้ที่อยู่ข้างถนน ดอกไม้ที่ไม่ได้อยู่ในสวนหลังบ้านของใคร
ดอกไม้ที่เป็นของ ‘เรา’ ทุกๆ คน
เป็นอย่างนั้นจริงไหม?
2
ถ้าพอจะรู้จักการ์ตูนอยู่บ้าง ก็จะรู้ว่าการ์ตูนโป๊ที่ผู้ใหญ่ในบ้านเมืองตื่นตะหนกอกสั่นขวัญแห้งไปไล่จับในงานสัปดาห์หนังสือนั่นน่ะ-ไม่ใช่การ์ตูนโป๊
เขาเรียกว่า การ์ตูนวาย ซึ่งย่อมาจาก Yaoi อันเป็นการ์ตูนที่มีเนื้อหาว่าด้วยความรักของผู้ชายกับผู้ชาย โดยมีลูกค้ากลุ่มใหญ่เบิ้มในประเทศนี้เป็นผู้หญิงที่เรียกว่า ‘สาววาย’
การ์ตูนโป๊ของญี่ปุ่นมีอยู่จริง และโป๊มากกว่านี้ โป๊ขนาดที่เห็นอวัยวะชูชันสอดใส่ องคชาตเคลื่อนไหว และอะไรๆ พิสดารพันลึกชนิดที่ ‘วัฒนธรรมไทย’ จะไม่มีวันรับได้เป็นอันขาด เพราะฝังหัวอยู่แต่กับความคิดที่ว่า การ์ตูน = เด็ก
‘วัฒนธรรมไทย’ คงสงสัยว่า ‘วัฒนธรรรมญี่ปุ่น’ มันแย่ขนาดไหนหรือ ถึงได้ยังโอบรับเอาการ์ตูนญี่ปุ่นสุดลามกจกเปรตพวกนั้นเอาไว้ได้ คำตอบง่ายๆ ก็คือ การ์ตูนญี่ปุ่นไม่ได้มีไว้ให้เด็กอ่านเสมอไป การ์ตูนญี่ปุ่นจึงไม่เท่ากับเด็กในทุกๆ กรณี แต่การ์ตูนญี่ปุ่นเป็น ‘วรรณกรรม’ ประเภทหนึ่ง เป็น ‘สื่อ’ อีกแขนงหนึ่ง การ์ตูนญี่ปุ่นจึงมีความหลากหลายซับซ้อนมาก
คน ‘ไร้การศึกษา’ ในเรื่องการ์ตูนญี่ปุ่น ไม่มีวันเข้าใจได้หรอกครับ ว่าโลกของการ์ตูนญี่ปุ่นนั้นใบใหญ่แค่ไหน
ถ้าพูดถึงเรื่องเพศ การ์ตูนญี่ปุ่นมีรูปแบบความต้องการทางเพศไว้ให้อ่านหลากหลายมาก การ์ตูนโป๊ที่ว่า ไม่ได้มีไว้สำหรับเด็กๆ อ่าน และในเวลาเดียวกัน ก็มีการ์ตูนโป๊ชั้นดีที่วางเนื้อหาของเรื่องไว้ซับซ้อน (มาก!) โดยให้เพศสัมพันธ์เป็นส่วนหนึ่งของชีวิตตัวละครในการ์ตูน เป็นเรื่องธรรมชาติที่ไม่จำเป็นต้องถูกตั้งข้อรังเกียจเดียดฉันท์ ทว่าก็มีการ์ตูนโป๊ประเภทที่มุ่งปลุกใจเสือป่าโดยตรงด้วย เหมือนกับที่เมืองไทยยุค 20-30 ปีก่อนเคยมีหนังสือโป๊วางขายเกลื่อนแผงนั่นแหละครับ
การ์ตูนวายเป็นแค่การ์ตูนที่เกี่ยวกับความสัมพันธ์ (ทั้งทางเพศและไม่เพศ) แบบหนึ่งเท่านั้น ยังมีการ์ตูนเอสเอ็ม หรือการ์ตูนซาโดมาโซคิสม์ ที่มีไว้สำหรับรสนิยมทางเพศแบบนี้อ่าน มีการ์ตูนโชตะ ที่เป็นเรื่องของเหล่าเด็กผู้ชายน่ารักๆ มารวมกลุ่มกันทำอะไรๆ (โดยมักไม่มีเรื่องเพศมาปะปน) แทนที่จะมีเฉพาะการ์ตูนเด็กผู้หญิง (อย่างเซลเลอร์มูน) หรือการ์ตูนห้ำหั่นรุนแรงประเภทมาโชมากๆ อ่านไปอ่านมาก็มีความสัมพันธ์ของหนุ่มๆ กล้ามใหญ่ท่าทางสุดผู้ชายนั่นอย่างลึกซึ้งในเรื่องเพศได้เหมือนกัน แถมยังมีการ์ตูนที่ใช้ตัวละคร ‘พื้นบ้าน’ อย่างสัตว์กึ่งมนุษย์ในตำนานเอามาสร้างเป็นตัวละครสุดเซ็กซี่ เรียกกว่าการ์ตูนคาโมะ เป็นต้น
พูดง่ายๆ ก็คือ การ์ตูนญี่ปุ่นก็คือทางออกในเรื่องเพศที่หลากหลาย คุณเลือกอ่านสิ่งที่คุณ identify ตัวเองด้วยได้หมด ไม่ว่า ‘ข้างนอก’ ของคุณจะเป็นเด็กติ๋ม เด็กเรียน เด็กเกรียน หรือผู้ใหญ่เคร่งศีลธรรม แต่ในโลกของการ์ตูน คุณปลดปล่อยตัวเองให้เป็นอะไรก็ได้ตามที่ตัวเองต้องการ
การ์ตูนที่ผู้ใหญ่ในบ้านเมืองนี้ตกอกตกใจนั้น มีเรื่องน่าสังเกตอย่างหนึ่งก็คือ มันไม่ใช่การ์ตูนโป๊ แต่เป็นการ์ตูนเกย์หรือการ์ตูนวาย สิ่งที่เกิดขึ้นจึงเท่ากับการใช้คำว่า ‘การ์ตูนโป๊’ มาแปะป้ายการ์ตูนเกย์ เป็นการขยาย ‘เส้นศีลธรรม’ ให้เขยิบมากิน ‘พื้นที่’ มากขึ้นอย่างแยบยล ด้วยเหตุนี้ ต่อไปในอนาคต ในสายตา ‘ผู้ใหญ่’ การ์ตูนวายหรือการ์ตูนเกย์ก็จะถูกผลักเข้าสู่ซอกหลืบมุมมืดของสังคม ทั้งที่ก่อนหน้านี้มันเคยอยู่ในที่สว่าง กลุ่มสาววายนัดพบกันเป็นประจำ และภาวะสาววายก็ไม่ใช่เรื่องต้องปกปิด เพราะมันไม่เคยเป็นปัญหามาก่อน
3
เมื่อดอกซากุระบาน คนญี่ปุ่นที่มีดอกไม้ไม่หลากหลายนักชื่นชมพวกมัน
พวกเขายังชื่นชมความหลากหลายของผู้คนด้วย
แต่ในเมืองที่มีดอกไม้หลากหลาย-ไม่มีใครสนใจความงามของดอกไม้
ซ้ำยังพยายามกำจัดความหลากหลายของผู้คน
สำหรับผม ภาวะไร้การศึกษาทางการ์ตูนสะท้อนถึงภาวะไร้การศึกษาในเรื่องอื่นๆ ด้วย
โดยเฉพาะภาวะไร้การศึกษาในความงามของความหลากหลาย
*****************************
(หมายเหตุ : ตีพิมพ์ มิถุนายน 2550)
Author
