‘ฤดูหนาวอันเหงาหงอย…’ อาจเป็นความรู้สึกของหลายคนเมื่อลมเย็นๆ พัดมาตอนปลายปี แต่สภาวะอากาศที่ชวนปวดหัวและตัวเปียกที่เรากำลังจะเจอแบบเต็มร้อยในอีกไม่กี่วัน (หรือมาถึงแล้ว?) ความร้อนแล้งแบบนี้ทำอะไรกับสภาพจิตใจเราได้บ้าง – คงไม่ใช่เหงาๆ เศร้าๆ ซึมๆ แน่ๆ
Seasonal Affective Disorder (SAD) คือ ความผิดปกติทางอารมณ์จากฤดูที่เปลี่ยนแปลง เช่น ช่วงอากาศเปลี่ยนในฤดูหนาว กลางวันสั้นลง กลางคืนยาวนาน ทำให้คน 4-6 เปอร์เซ็นต์ซึมเศร้า จิตตก รู้สึกเฉื่อยชา โอย…สิ้นหวัง ฤดูนี้บางครั้งแสดงผลเป็นการจำศีลของมนุษย์ กินเยอะ นอนนาน
ไม่ใช่อากาศเย็นเท่านั้นที่ทำให้คนเปลี่ยน ฤดูร้อนก็เป็นสาเหตุของการซึมเศร้าได้เช่นกัน ผลในทางตรงข้ามคือ น้ำหนักลด ความอยากอาหารน้อย อารมณ์ปั่นป่วน นอนไม่หลับ หงุดหงิดง่าย บางคนมีอาการที่เรียกว่า ‘smiling depression’ (ยิ้มกลบเกลื่อนความผิดปกติ เป็นการแสดงออกหนึ่งของอาการซึมเศร้า) โดย 10 เปอร์เซ็นต์ของผู้ถูกวิเคราะห์ว่าเป็น SAD คือกลุ่มไม่ชอบซัมเมอร์ และจะเป็นทุกข์มากๆ เมื่อต้องเจอช่วงที่มีแสงสว่างและความร้อนมากที่สุดของปี
ไม่มีงานวิจัยและการศึกษาที่แสดงให้เห็นถึงสาเหตุของซึมเศร้าซัมเมอร์มากนัก ทฤษฎีหนึ่งที่น่าสนใจคือ “การเปลี่ยนผ่านเข้าสู่หน้าร้อนอาจรบกวนนาฬิกาในตัวเรา (circadian rhythm) ซึ่งส่งผลต่อการผลิตฮอร์โมนเมลาโทนิน (melatonin) ฮอร์โมนที่ช่วยรักษาระบบนาฬิการ่างกาย” เดโบราห์ เซรานี นักจิตวิทยาผู้เขียน Depression in Later Life: An Essential Guide อธิบาย
เซรานีเคยทดลองกับหญิงคนหนึ่งซึ่งมีปัญหาด้านอารมณ์เมื่อเจอกับวันฟ้าใส แดดรุนแรง เธอทำ MRI เพื่อดูการทำงานของต่อมไพเนียล (pineal gland) ซึ่งทำหน้าที่หลั่งเมลาโทนิน และพบว่า หญิงคนนั้นมีซิสต์เล็กๆ อยู่ที่ต่อมไพเนียล ซึ่งอาจเป็นสาเหตุของการตอบสนองต่ออากาศร้อนๆ รุนแรงกว่าคนปกติ
เซรานียังบอกอีกว่า การอดรนทนไม่ได้กับความร้อนและเหงื่อชุ่มโชกก็มีส่วนทำให้เกิดความผิดปกติ ทั้งสองอย่างกระตุ้นให้อารมณ์และพฤติกรรมเปลี่ยนแปลง เช่น อยู่ไม่สุขและขี้หงุดหงิด
ข้อมูลชิ้นหนึ่งจากวารสาร Science ในปี 2013 ระบุว่า เมื่ออุณหภุมิสูงขึ้น มนุษย์จะกระทำรุนแรงต่อกันเพิ่มขึ้น 4 เปอร์เซ็นต์ และมีความขัดแย้งระหว่างกลุ่มบุคคลเพิ่มขึ้นอีก 14 เปอร์เซ็นต์
ที่สำคัญคือ เมื่ออากาศร้อนขึ้น ความต้องการของคนคือ โหยหาความสบาย กระปี้กระเปร่า แฮปปี้ แต่สิ่งที่เป็นกลับตรงข้าม…เฟล เมื่อไม่ได้อย่างใจ ความหงุดหงิดก็ตามมา บางคนต้องทนอยู่กับความรู้สึกนี้เรื้อรังยาวนาน จนพาลเป็นอาการอื่นๆ เช่น ซึมเศร้าเรื้อรัง (dysthymia)
คำแนะนำจากเว็บไซต์ healthcentral.com บอกวิธีรับมือกับซึมเศร้าหน้าร้อนไว้คร่าวๆ เช่น อย่าคิดว่า SAD เป็นเรื่องเล่นๆ, จงสังเกตอาการของตัวเอง, กาวันลงบนปฏิทินเทียบฤดูกับอาการของตัวเอง, ทำความรู้จักสิ่งกระตุ้น SAD และรักษานาฬิการ่างกายให้คงที่เสมอ
อ้างอิงข้อมูลจาก: webmd.com
everydayhealth.com
healthcentral.com
Author
