ฮัลโลวีนปีนี้ WAY รวบรวมบรรดาผีสางที่ว่ายเวียนอยู่ในสังคมไทย วันฮัลโลวีนปีหน้าเราอาจจะมีไอเดียแต่งตัวเป็นผีที่ไม่เหมือนใคร และยังเข้ากับบรรยากาศสังคมไทยอีกด้วย
01 ผีเอนทรานซ์
ผีตนนี้มีรูปพรรณสัณฐานไม่แน่นอน เพราะเปลี่ยนรูปย้ายร่างบ่อยครั้ง คล้ายคลึงว่าเสพติดการทำศัลยกรรม จากข้อมูลพบว่าการสอบเอนทรานซ์เริ่มในปี 2504 และในรอบห้าสิบกว่าปีที่ผ่านมา มีการเปลี่ยนแปลงระบบการสอบเข้ามหาวิทยาลัยจำนวนทั้งสิ้น 8 ครั้ง ซึ่งทั้งระบบการสอบเข้ามหาวิทยาลัยและคุณภาพของข้อสอบได้หลอกหลอนนักเรียนและระบบการศึกษาไทยมาตราบวันนี้
การเปลี่ยนแปลงระบบการสอบเข้ามหาวิทยาลัยแบ่งเป็นช่วงกว้างๆ ดังนี้ Old Entrance 2504-2516, New Entrance 2542-2549, Admission 2549-2556 และ Clearing House / Entrance is coming back ซึ่งมีแนวโน้มจะเกิดในปี 2561
อ่านการเปลี่ยนแปลงระบบการสอบเข้ามหาวิทยาลัยตั้งแต่ปี 2504 ได้ที่ ประวัติศาสตร์เส้นทางสู่มหาวิทยาลัย
02 ผีโซตัส
ผีตนนี้จะถูกปลุกขึ้นมาหลอกหลอนผู้คนในช่วงเทศกาลการรับน้อง เพราะผู้มาก่อนในชุมชนนั้นๆ เห็นว่าผู้มาใหม่ยังอ่อนเยาว์ บริสุทธิ์ ร้อยพ่อพันแม่ และอาจมีพื้นฐานความคิดและการตั้งคำถามต่อความผิดปกติในชุมชนนั้นๆ แตกต่างกันไป จึงจำเป็นที่จะต้องผ่านพิธีกรรมอันทำให้ทุกคนรู้สึกเป็นน้ำหนึ่งใจเดียว เพื่อความรักลึกซึ้งในสถาบัน เคารพรุ่นพี่ และสยบยอมต่อความลี้ลับรอบตัว
ความน่ากลัวของผีโซตัสอยู่ที่ หนึ่ง-ร่างทรงโซตัสไม่เคยหายไป หากจะถูกส่งต่อจากรุ่นสู่รุ่นเสมอ สอง-ผู้ใดที่เข้าพิธีและตกต้องในมนต์โซตัสแล้ว เขาจะมีสายตาจับจ้อง รุมประณาม และพร้อมจะล่าตัวผู้ที่ยังไม่ถูกชำระหรือร่วมในพิธีกรรมนี้ โทษทัณฑ์ของพวกที่ไม่เข้าร่วมพิธีกรรม คือถ้าไม่ถูกขับไล่ออกจากชุมชน ก็จะถูกจับมาขึงพืดให้ถูกประณาม
03 ผีบุพการี
แน่นอน สังคมรับไม่ได้กับคำว่า ‘อกตัญญู’ ผีบุพการีจึงถูกปลุกให้มีชีวิตและหลอกหลอนจิตใจเรา ความพิศวงของผีตนนี้อยู่ที่ มันไม่มีรูป ไม่มีกลิ่น และอาจไม่มีตัวตน เป็นแต่เพียงคำร่ำลือที่ใครๆ เขาว่ากันว่า ‘ผีบุพการีเป็นเจ้าชีวิต’ การทำผิดผี ผิดประเพณี ผิดระเบียบปฏิบัติต่อบุพการีนั้น ไม่ต้องรื้อเหตุผลกันดู ก็รู้ว่าความผิดย่อมตกอยู่ที่คนเป็นลูกเสมอๆ
หากกรณีบาดหมางที่เกิดขึ้นในโลก ‘ไอจี’ ของนักแสดงคนหนึ่งในรอบปีนี้ ทำให้สังคมเริ่มรับรู้ถึงความหนาแน่นของพลังงานมวลนี้ เกิดการชุมนุมและรวมตัวกันของชุมชนออนไลน์ เพื่อหารือและกลับไปตรวจสอบกันว่า ผีตนนี้ได้ถือโอกาสสิงสู่คนเป็นแม่ (หรือพ่อ หรือคนในครอบครัว) ใช้มันเพื่อหลอกหลอนและกักขังชีวิตคนเป็นลูกอย่างไรบ้าง
04 ผีคนดี
สังคมไทยเป็นสังคมที่เชื่อมั่นและศรัทธาในคนดี ทำให้บางครั้งละเลยที่จะปรับปรุงระบบให้สามารถจัดการทุกๆ คนได้ ในช่วงที่ประเทศเต็มไปด้วยความขัดแย้ง เรามักเฝ้าฝันถึงอัศวินขี่ม้าขาวเข้ามาปกป้องคุ้มครองและนำพาความสงบสุขให้กลับคืนมา
ปัญหาใหญ่ที่เห็นได้ชัดว่าลำพังการเป็นคนดีไม่มีวันจัดการได้ นั่นคือ ปัญหาคอร์รัปชัน นานวันเข้า ปัญหายิ่งหมักหมมและขยายใหญ่ขึ้นเรื่อยๆ และแน่นอนประเด็นคอร์รัปชัน ถูกมองว่าเป็นการเล่นงานทางการเมือง และไม่เกิดการแก้ไขอย่างจริงจัง
ขณะที่เมืองไทยมีผีคนดีสีขาวสะอาดเวียนว่ายอยู่ทั่วไป เรากลับทำเป็นมองไม่เห็นว่า คนดีเมื่อเข้ามาในระบบที่ไม่ดี ก็อาจกลายเป็นคนไม่ดีได้ง่ายๆ
ชวนอ่านบทสัมภาษณ์หล่อๆ จาก ประจักษ์ ก้องกีรติ
‘ประชาธิปไตยบนเส้นขนานการขจัดคอร์รัปชัน’
05 ผีไทยๆ
ผีตนนี้คลาสสิกมาก
ความเป็นไทยแท้หน้าตาเป็นอย่างไรกันแน่ไม่มีใครเคยเห็นหรือยืนยันได้ชัดเจน เพราะอย่างนี้เอง มันจึงไม่ต่างอะไรกับผี
อาหารไทยต้องเป็นแบบนี้เท่านั้น ห้ามปรับสูตร เปลี่ยนสูตร หรือแปลงสูตรใดๆ ทั้งสิ้น
โขนคือศิลปะไทย รามเกียรติ์คือวรรณคดีไทย รำไทยก็เป็นเอกลักษณ์ของเรามาแต่ไหนแต่ไร ใครจะว่ามาจากอินเดียหรือแถบอุษาคเนย์เขาก็มีกัน หุบปากไปเลยนะ ดั๊นรับไม่ด้ายยย!
อ่านบทสัมภาษณ์ ‘นี่ไม่ใช่บทสัมภาษณ์ สุจิตต์ วงษ์เทศ’ หมอผีปราบผีไทยๆ ได้ใน #WAY71 ‘The Bangkokian’ เท่านั้น
06 ผีชาวนา
ผีชาวนาเป็นผีน่าสงสาร เพราะถูกปลุกขึ้นจากคนในเมืองให้คอยไปหลอกหลอนชาวบ้าน กดสำนึกชาวนาให้รู้สึกต้อยต่ำ ขณะเดียวกันก็ถูกคนในเมืองวาดภาพว่าผีชาวนาเป็น ‘ผีผู้พิทักษ์’ ด้วยการหยิบยืมเทคโนโลยีของโลกสมัยใหม่ เช่นการโฆษณา, รายการโทรทัศน์, ใช้การขายด้วยหลักการตลาดมาขายฝัน (กับคนเมือง) ว่า ชีวิตชาวนาเป็นชีวิตที่โรแมนติกอยู่แล้ว ใกล้ชิดธรรมชาติ ชาวนามีชีวิตดีได้ง่ายๆ เพียงไม่ฟุ้งเฟ้อ ชาวนาจะมีชีวิตที่ดีขึ้นไปอีกถ้ากลับไปทำนาประณีตและไม่ใช้สารเคมี (โทรศัพท์มือถือ/ ตู้เย็น/ รถมอเตอร์ไซค์ เป็นสิ่งที่ไม่ควรมีในบ้านของชาวนา!?)
ผีชาวนาในฐานะผู้พิทักษ์ จึงไม่เพียงคอยหลอกหลอนให้ชาวนาตกอยู่ในหลุมดำของความยากจน หากยังร่ายมนต์ทำให้คนทั่วไปมองไม่เห็นว่า ชาวนาในโลกสมัยใหม่อาจไม่ใช่ชาวนาคุณธรรม ที่จะคอยปกปักความโรแมนติกของท้องนาแบบที่คนเมืองคิดฝัน มองไม่เห็นว่าชาวนาเป็น ‘ผู้ประกอบการ’ ที่ต้องเข้าถึงแหล่งเงินกู้เงินทุน เทคโนโลยี ออกแบบ กำหนด และเป็นผู้มีส่วนในการต่อรองทางการตลาด ด้วยความต้องการอย่างผู้ประกอบการคนหนึ่งได้
07 ผีรัฐชาติ
ผีรัฐชาติถือกำเนิดขึ้นมาทันทีที่มีการขีดเส้นพรมแดนลงบนแผนที่
ประเทศไทยไม่เคยเสียดินแดนแม้แต่ตารางนิ้วเดียว? คือวลีที่สะท้อนความยึดมั่นในกรอบคิดของความเป็นหนึ่งเดียว ความเป็นชาตินิยม หรือแนวคิดของรัฐชาติแบบเก่าไว้อย่างมั่นคง และสามารถนำไปจุดประเด็นทางการเมืองได้อย่างวินาศสันตะโร
แต่ในโลกสมัยใหม่ โลกาภิวัตน์ได้ท้าทายสถานะของอำนาจรัฐในฐานะเป็นหน่วยทางการเมืองที่ด้อยประสิทธิภาพลงเรื่อยๆ การเกิดขึ้นของชุมชนข้ามถิ่นทำให้เกิดอัตลักษณ์ทางชาติพันธุ์และอัตลักษณ์ทางการเมืองที่ซับซ้อน คำถามที่สำคัญในแวดวงการศึกษาเรื่องเมืองชายแดนทั้งในประเทศและระดับสากล ต่างก็มีจุดร่วมที่ว่า รัฐจะปรับตัวอย่างไร เมื่ออธิปไตยเหนือดินแดนไม่สามารถสร้างความชอบธรรมในการผูกขาดอำนาจของรัฐแต่ฝ่ายเดียวได้อีกต่อไป คำถามที่สำคัญเช่นกันคือ ความจงรักภักดีต่อชาติจะยืนยงอย่างไรหากสถานะพลเมืองถูกยึดโยงอยู่ในกรอบของดินแดนที่คับแคบในขณะที่ผู้คนต่างไม่ยอมถูดจัดวางและกักขัง หากแต่เลื่อนไหลไปมาข้ามพรมแดนของรัฐชาติเพิ่มมากขึ้น
ชวนอ่านมิติอื่นๆ ของผีตนนี้ได้จาก
หนังสือบทสัมภาษณ์ ‘ยศ สันตสมบัติ: The Border คน พรมแดน รัฐชาติ’
08 ผีปรีดี
ผีตนนี้ถูกขุดขึ้นมาจากหลุมแห่งอดีต จับยัดใส่หม้อ ถ่วงแม่น้ำสายปัจจุบัน
ช่วง 10 ปีที่ประเทศไทยเข้าสู่วิกฤตการทางการเมือง ได้เกิดความกระตือรือร้นทางประวัติศาสตร์ในหมู่พลเมือง แม้ว่าเราสามารถอ่านและตีความประวัติศาสตร์ได้มากกว่าหนึ่งแบบบนฐานของข้อเท็จจริง การนำเสนอประเด็นทางประวัติศาสตร์ด้วยสมมุติฐานและหลักฐานใหม่ก็สามารถทำได้ ถ้าอยู่บนหลักวิชาการ
แต่ความกระตือรือร้นทางประวัติศาสตร์ของเหล่าพลเมืองกลับไม่ได้สะท้อนความสนใจในประวัติศาสตร์ หากแต่ “เป็นการแสดงออกของการต่อสู้ทางการเมืองสีเสื้อในไม่กี่ปีนี้” ดังที่ผู้ใช้เฟซบุ๊คชื่อ Somsak Jeamteerasakul เคยโพสต์สเตตัสถึงกรณีนี้ไว้
ผีตนนี้ถูกช่วงใช้ในการต่อล้อต่อเถียงทางความเชื่อทางการเมืองร่วมสมัย ผีตนนี้ถูกขุดขึ้นมาพร้อมกับบริบทของอดีต เพื่อนำมาสวมครอบบริบทของปัจจุบัน
หนังสือที่ควรอ่านหากอยากศึกษาเรื่องราวของปรีดี พนมยงค์
- ปรีดี พนมยงค์กับสังคมไทย รวมข้อเขียนของ ปรีดี พนมยงค์
- เราจะต่อต้านเผด็จการอย่างไร โดย ปรีดี พนมยงค์
09 ผีเมกา
ผีตนนี้มีวาจาที่สวยหรู แต่กลับมีความอาฆาตมาดร้ายต่อประเทศต่างๆ ทั่วโลก ไหนจะความเจ้ากี้เจ้าการ แทรกแซงกิจการภายในประเทศนู้นประเทศนี้อยู่เสมอมา ไหนจะเข้ามาบังคับให้บางประเทศต้องพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมในแนวทางที่เอื้อประโยชน์ต่อตนและชนชั้นนำในสังคมนั้นๆ ไหนจะบีบบังคับให้รัฐบาลเขียนรัฐธรรมนูญหรือสร้างบรรยากาศให้สังคมมีสิทธิและเสรีภาพ ไหนจะเข้ามาจุ้นจ้านประเทศอื่นโดยไม่ได้ศึกษาลักษณะเฉพาะของประเทศนั้นๆ เลย แต่กระนั้นผีตนนี้ไม่เป็นที่หวาดหวั่นของคนไทย ดั่งวลีที่ว่า “อเมริกาไม่ใช่พ่อ”
10 ผีทักษิณ
ผีตนนี้แม้จะยังไม่ตายในกายหยาบ แต่ก็เหมือนตายแล้วทั้งเป็น กลายเป็นดั่งสัมภเวสีที่คนทั้งชาติต่างต้องเข็ดขยาดหวาดผวา
Author
Author
